The Economist schreef in haar laatste nummer ondermeer het volgende:
"THERE are largely two ways forward for much of peripheral Europe. One involves high unemployment, economic contraction, and wage and price deflation stretching out for many years. The other involves debt restructuring, and perhaps temporarily abandoning the euro, with significant principal reduction.
Which way each country chooses is ultimately a political decision about which group of economic agents will bear the brunt of the adjustment cost—the working classes through unemployment, the middle class and small businesses through taxes, or creditors.
Since eventually electoral politics will limit the cost to the working and middle classes, and flight capital and tax evasion will do so for small businesses, this leaves creditors. Sooner or later creditors are going to have to accept a significant reduction of the obligations owed to them. The sooner this happens the better".
Paul Brill, Volkskrant 8/10/11, heeft inderdaad gelijk. The Economist is, als je het blad goed leest, inderdaad helder over de stappen die moeten worden genomen om de eurocrisis onder controle te krijgen, al is het helder in nogal duistere bewoordingen. Ik zal het proberen te vertalen in de zin waarin ik het artikel begrijp.

»

De rijke eurolanden moeten onder Duitse leiding het Grieks schuldpapier opkopen tegen een prijs die de houders ervan automatisch een deel van de kosten bezorgt, dus lager dan de marktprijs.

Griekenland voert de neodrachm in tegen een koers euro=drachme en ziet toe hoe de nieuwe munt devalueert tot een niveau waar het land weer concurrerend wordt

Ze zeggen Griekenland toe dat ze tot een regeling zullen komen met dat land als het eerst uit de euro stapt. Het Europese verdrag voorziet daar niet in maar verbiedt het ook niet. Griekenland voert de neodrachme me in tegen een koers euro=drachme en ziet toe hoe de nieuwe munt devalueert tot een niveau waar het land weer concurrerend wordt. Duitsland c.s. komen hun belofte na en schelden de Griekse schulden kwijt tot een niveau van zestig procent van het Griekse GNP over de laatste vijf jaar, herrekend in drachmen tegen de actuele koers.
Rente en aflossing over die restantschuld worden pas betaalbaar als Griekenland zijn economie weer op orde heeft. Griekenland verklaart tegenover Duitsland c.s. en de overige houders van schuldpapier dat het de aldus berekende restantschuld zal betalen, maar het meerdere niet. De ECB krijgt het beheer over het noodfonds en zegt Griekenland steun toe in de vorm van leningen voor zover dat land zich voortaan aan de voorwaarden houdt. Als Griekenland een af te spreken periode, bijvoorbeeld tien jaar, monetaire discipline heeft laten zien kan het terugkomen in de Eurozone. Het kan dan waarschijnlijk ook wel weer leningen krijgen via de markt. Voor de andere perifere landen met soortgelijke maar kleinere problemen bekijken we of ze het zonder zulke draconische maatregelen kunnen doen. Dat zal van de reacties van de markt afhangen. Maar als het moet doen we het daar nog een keer, want alles is beter en goedkoper op den duur dan door laten modderen.

Brill verzet zich tegen het minachtende oordeel van het blad over de autoriteiten van de EU en de Eurolanden, maar doet dat m.i. ten onrechte. The Economist is heel consistent geweest in haar opvattingen.

Het weigeren om resoluut op te treden heeft het vertrouwen in de euro meer ondergraven dan een Griekse deconfiture ooit had kunnen doen

In februari vorig jaar , meen ik, kwam het al tot de conclusie dat Griekenland haar schulden nooit meer terug kon betalen en dat ieder uitstel van een schuldsanering het proces alleen maar duurder zou maken. Die voorspelling is exact uitgekomen. Dat men in Europa daar officieel anders over dacht kwam niet omdat men niet kon rekenen, maar omdat het openlijk toegeven een domino-effect zou hebben, dacht men. Ook dat was waar maar dat domino-effect kwam toch wel. Het weigeren om resoluut op te treden heeft het vertrouwen in de euro meer ondergraven dan een Griekse deconfiture ooit had kunnen doen.

Als de politieke leiders de moed hadden gehad om open kaart te spelen met hun bevolking en de schuld op zich hadden genomen voor het idiote besluit van Kohl[1] en Mitterand[2] om de euro in te voeren met de zuidelijke landen als deelnemers, dan waren we nu door de Europese monetaire crisis heen geweest. We hadden er een politieke crisis voor in de plaats gehad, zoveel is zeker. Maar die crisis is nodig. We zullen de structuur van de EU grondig moeten veranderen en haar desnoods moeten splitsen in een noordelijke en een zuidelijk deel, of in een westelijk en een oostelijk, dat is nog niet helemaal duidelijk. Maar dat we zo door kunnen met de 27 die niet besluiten kunnen omdat de belangen te veel uiteen lopen, dat is helder. Trouwens van die federale bestuurslaag in Brussel moeten we ook af. Die voegt niets toe, dat is nu wel gebleken. Specifieke doelorganisaties voor de gemeenschappelijke Europese problemen en controle door de lidstaten is democratischer en efficiënter.
We kunnen prima zonder parlement en commissie, dus zonder Brussel. Dat kan dan weer hoofdstad van België worden, waar het veel geschikter voor is. Voor zover we dan nog een hoofdstad nodig hebben is Berlijn de betere plek.

Brill heeft nog op een ander punt gelijk. Voor het vertrouwen van de markt is het beter dat de ECB niet wordt geleid door vertegenwoordigers uit een van de landen waar de begrotingsdiscipline notoir slecht is. Maar als die uit de eurozone vertrekken is dat probleem meteen opgelost.
Op een ander punt heeft hij ongelijk. De schulden waar een overheid rekening mee moet houden zijn niet alleen de eigen schulden maar ook de schulden waar ze formeel of materieel garant voor staat. Dat betekent dat de schulden van de regio’s en van de systeembanken op hun grondgebied moeten worden meegerekend als men de risico’s aan het meten is. De markt doet dat ook.

Hoe dan ook, sanering van de eurozone is maar een eerste stap op weg naar de sanering van het wereldgeldverkeer. Het is niet voor niets dat de rest van de wereld zo gespannen toe kijkt of de Europeanen hun problemen onder controle krijgen. De wereldgeldcirculatie blijkt sinds 2007 extreem labiel. De snelle besluitvorming rond Dexia moet tegen die achtergrond worden gezien. Het is duidelijk dat we op die manier niet door kunnen. De systeembanken moeten onder controle worden gebracht en labiele markten voor derivatives, commodities en effecten, die het geldverkeer bedreigen zullen strenger gekoppeld moeten worden aan de reële economie voordat de virtuele straks de echte economie ruïneert.

[1]
Kohl had zich in de nesten gewerkt door een overhaaste vereniging van de twee Duitslanden. Het is niet duidelijk wie dat meer schade heeft toegebracht, de oude Bondsrepubliek of de DDR, maar dat ook dat een verkeerde beslissing was kan moeilijk worden ontkend.

[2]
Het is duidelijk dat ook de reputatie van de Nederlander Duisenberg met terugwerkende kracht zal moeten worden herzien, bijvoorbeeld door de naar hem genoemde onderwijsinstelling van een betere naam te voorzien.  
Verscheen zondag al op het eigen weblog van Toon