Het belangrijkste dat een samenleving haar leden bieden kan is interne vrijheid en vrede. Democratie lijkt door de bank genomen de beste regeringsvorm om de interne vrede op lange duur te verzekeren. Maar voor het goed functioneren van een democratie moet aan nogal wat voorwaarden zijn voldaan. Democratisering is bovendien een dynamisch proces. Men kan het niet invoeren “at a stroke”, het eist aanpassing en gewenning.
Democratie betekent in hoofdzaak dat er niet geregeerd kan worden tegen de uitdrukkelijke wens van de meerderheid en dat tegelijk de belangen van de minderheden zijn veilig gesteld.

»

Het helpt daarom als de bevolking homogeen van samenstelling is. Is zij dat niet dan moeten de etnische meerderheden zich nadrukkelijk het lot van de minderheden aantrekken, ook als hun godsdienst dat zou verbieden of als er erfvijandschap tussen bevolkingsgroepen bestaat. Kunnen de minderheden zich niet veilig voelen bij een regime dat beheerst wordt door de meerderheid dan is men beter af zonder democratie. Syrië wordt, zoals bekend, nu geregeerd door een minderheid van Alawieten die hun leven niet zeker zijn als de meerderheid van Soennieten aan de macht zou komen. Aandringen op meer democratie daar betekent een oproep tot suicide voor het zittende regime.
Een democratie die niet tegelijk een rechtsstaat is, werkt niet. Een democratie vereist godsdienstige verdraagzaamheid en zal dus niet kunnen functioneren

Een democratie die niet tegelijk een rechtsstaat is, werkt niet

als de overheersende godsdienst gewelddadig is en onverdraagzaam, zoals dat in alle Arabische landen het geval is. Is om een van deze vele redenen een gemeenschap niet geschikt voor de democratie, maar men wil die democratie niettemin, dan moet het land er eerst geschikt voor worden gemaakt. Daar kunnen verschillende generaties overheen gaan en het kan alleen uit vrije wil .

Van buiten af opgedrongen democratie is een contradictio in terminis, zoals Afghanistan en Irak nu laten zien. Er bestaat geen democratisch Arabisch land en het ziet er niet naar uit dat er op korte termijn een komen gaat. Next best na een democratie is verlichte despotie. Een autocratisch regime dat op een fatsoenlijke, niet gewelddadige manier voorziet in opvolging in de macht en daadwerkelijk streeft naar democratie als einddoel van haar ontwikkeling, is niet slecht. Zo’n regime kan beter voor interne rust zorgen dan een quasi democratie. Onder quasi democratie is te verstaan een regime dat wel de formele en uiterlijke vorm van een democratie heeft, maar dat inhoudelijk niet aan de voorwaarden voldoet. Van dat soort regimes zijn er nog al wat voorbeelden. De verkiezingen zijn er meestal niet vrij en geheim, wat vaak gepaard gaat met kolossale meerderheden voor het regime. Vaak ook wordt de uitslag van verkiezingen door de verliezende partij niet geaccepteerd, of doet de oppositie aan de verkiezingen helemaal niet mee. In quasi democratieën is de samenleving vaak corrupt en wordt het regime gezien als een bron van inkomsten en patronage.

In feite is de populariteit van de formele vormen van democratie alleen te verklaren door de hegemonie van de Westerse staten die democratie als een vlag van

De paradox die in dat rapport niet werd onderkend, is dat een land nooit democratisch kan worden als het in een te vroeg stadium gedwongen wordt om quasi democratisch te zijn

hun beschaving uitdragen. Arabische en andere ontwikkelingslanden zouden veel beter af zijn met een dictatuur die zich tot taak zou stellen de bevolking welvaart en ontwikkeling te brengen en om de godsdienst terug te krijgen in het hok. Relatief gesproken was Egypte goed af met Moebarak en dat geldt niet alleen voor de Kopten.

Een van de grote nadelen van quasi democratie (en soms ook wel van echte democratie) is dat tegen ontwrichtende krachten in de samenleving, waar godsdienst er een van kan zijn, niet voldoende zal worden opgetreden. Turkije waar het regime zich secularisatie en democratisering tot taak gesteld had, heeft die politiek prijs moeten geven, om tot de EU te kunnen toetreden. Het rapport Zürcher laat daar geen misverstanden over bestaan. Dat is het rapport dat via de WRR en onze regering aan de EU is aangeboden toen het besluit moest vallen om toetredingsonderhandelingen met Turkije te beginnen. De paradox die in dat rapport niet werd onderkend, is dat een land nooit democratisch kan worden als het in een te vroeg stadium gedwongen wordt om quasi democratisch te zijn. In Turkije bijvoorbeeld zou een rechtstaat onmogelijk zijn als de Islamitische meerderheid die dat land kent de Sharia in zou voeren. Van interne vrijheid en vrede is geen sprake als afvallige moslims vrijelijk mogen worden vermoord en als de uitoefening van andere godsdiensten wordt verhinderd.

De grondwet, die door het leger werd gegarandeerd, heeft zo’n ontwikkeling in het verleden voorkomen, maar de garantie kan opzij gezet worden nu de toetredingsvoorwaarden van de EU een hernieuwd optreden van het leger verbieden, conform het advies van Erik-Jan Zürcher. President Bush, die een eerlijk mens is, heeft een kardinale fout gemaakt door te proberen in Irak democratie in te voeren terwijl geen enkele van de voorwaarden daarvoor aanwezig was. Veel van de aspecten van de burgeroorlog die daar nog steeds plaats vindt, zijn terug te voeren op die mislukte poging. Democratie is een van de dingen die niet met geweld kunnen worden afgedwongen. Men moet het graag willen en er risico’s voor durven nemen en anders komt zij er niet. Extern geweld kan trouwens alleen door een democratie worden gebruikt in geval van rechtmatige zelfverdediging. Democratie en externe agressie gaan niet samen. Daar zijn uit de geschiedenis voldoende voorbeelden van te vinden. Toen bleek dat de wapens voor massale vernietiging niet in Irak voorradig waren had het Amerikaanse leger zich terug moeten trekken en het bestaande regime in stand moeten laten. Dat zou een consequente democratische politiek zijn geweest.  
Stond afgelopen vrijdag al op het eigen weblog van Toon