Een economische regering in Brussel?
De affaire met het Stabiliteitspact, de contractbreuken van een aantal lidstaten waar geen remedie voor aanwezig was, de fraude in Griekenland, het waren niet zozeer voorbeelden van een gebrek aan democratie binnen de EU, maar meer van een gebrek aan realiteitszin. Onder democratie wordt niet verstaan dat alles netjes en volgens eerder gemaakte afspraken verloopt, maar vooral dat de meerderheid het voor het zeggen heeft. Wat de meerderheid zei toen niet alleen Griekenland maar ook grote landen als Frankrijk en zelfs Duitsland de 4% regel aan hun laars lapten was nogal chaotisch. Zij vond per saldo dat daar niets tegen gedaan moest en uit democratisch oogpunt hebben we dus niet te klagen. Maar pacta sunt servanda is een veel oudere rechtsregel dan dat de meerderheid beslist. En behalve dat Europa niet geregeerd behoort te worden tegen de wil van de meerderheid van de landen en hun bewoners willen we toch ook dat men zich aan zijn afspraken houdt? Het is nu duidelijk dat er een ander soort afspraken zal moeten komen wil dat mogelijk blijken.
» In feite wordt er in Brussel helemaal niet geregeerd en daar komt geen verandering in als Van Rompuy grotere economische bevoegdheden krijgt. Zo denkt de markt er over en daarom gingen gisteren de beurskoersen omlaag in plaats van omhoog, zoals men in Berlijn en Parijs gehoopt had.
De E.U. is geen staat maar een losse confederatie van Europese staten op weg naar iets, ik weet niet wat, maar in elk geval niet naar een federale staat van het type VS. Een vorm van confederatie, want over wat er in het gemeenschapsdomein gebeurt moeten de lidstaten het samen eens worden. Daarbij speelt hun economische en politieke macht de belangrijkste rol. De formele regels van de Unie ook wel een beetje, maar afdwingbaar zijn die tot nu toe niet gebleken. In elk geval niet tegen de grote landen en ook niet tegen Griekenland.
De bedoeling van de verworpen grondwet en nu weer van het Duits-Franse voorstel is om de EU wat meer in overeenstemming te brengen met de ambities voor de toekomst die in Brussel leven. Men hoopte daarmee gisteren de financiële markten te overtuigen.De voorgestelde grotere bevoegdheden van de Unievoorzitter zijn symbolen van de natiestaat die men ooit wenste in te voeren, in de vurige hoop dat substance volgen zou als form maar eenmaal was gecreëerd Maar die ambities waren bij de referenda in Frankrijk en Nederland ten grave gedragen en van een wederopstanding kon daarom niet te veel worden verwacht. De macht ligt bij de lidstaten en niet in Brussel en door te doen alsof dat anders is wordt de samenwerking eerder geblokkeerd dan dat de Unie er mee gebaat is. De Unie en haar inwoners hebben een aantal reële problemen, die door de verwevenheid van hun economieën beter in Europees dan in nationaal verband kunnen worden aangepakt, gesteld natuurlijk dat voor zo’n aanpak efficiënte Europese middelen aanwezig zijn. Maar de staatkundige oplossing die de Brusselse bureaucraten daarvoor hadden bedacht zal er niet komen.
Tot 2005 ging men, alsof dat vanzelf zou spreken, ervan uit dat een soort natiestaat de beste oplossing zou bieden voor de gemeenschappelijke problemen. Dat was achteraf gezien nogal vreemd, omdat de aard en de omvang van de problemen ons nog niet in alle duidelijkheid voor ogen staan, nog steeds niet. We dachten in die trant omdat het sinds 1789 in de Westerse wereld de gewoonte is geweest om de grote problemen die samenlevingen aangaan langs deze weg op te lossen. Een natiestaat is een land met een enkele samenleving en bij voorkeur ook met een gemeenschappelijke taal. West Europa is geen gebied met een gemeenschappelijke samenleving en zal dat ook niet snel worden. Het is ooit een enkele samenleving geweest, in de Middeleeuwen namelijk. Oost Europa hoorde daar niet bij, zeker niet sinds de Turken het daar voor het zeggen kregen maar ook eerder al niet. Het Orthodox Christelijk deel van Europa is al heel lang geleden een andere weg in geslagen dan het westerse deel. Nu maakt het Europa van de zes deel uit van een westerse samenleving, die veel groter is dan het Europa van het verdrag van Lissabon.
De Europeanen beschouwen niet Brussel als de legitieme vertegenwoordigers van hun belangen maar hun eigen regeringHet Europa van de zeven en twintig heeft onvoldoende samenhang en gemeenschappelijkheid om in de voorzienbare toekomst een natiestaat te kunnen vormen. Er is geen dreiging van buiten die zwaarder zou kunnen wegen dan het opgeven van de eigen soevereiniteit of van de banden met Amerika en westerse landen op andere plaatsen in de wereld. De voorgestelde grotere bevoegdheden van de Unievoorzitter zijn symbolen van de natiestaat die men ooit wenste in te voeren, in de vurige hoop dat substance volgen zou als form maar eenmaal was gecreëerd. Tot nog toe hebben de inwoners van de lidstaten het bestaan van de Unie toegelaten omdat men een vorm van Europese samenwerking goedkeurt, vanwege de economische belangen bij een gemeenschappelijke markt en vroeger ook omdat men een nieuwe Europese oorlog wilde voorkomen. De instituten van de Unie beschouwde de bevolking als speeltjes van de politici, vergelijkbaar met deelraden in onze grote steden of de provinciale staten en waterschappen. Niet meer dan symbolen voor een voorgenomen beleid of overblijfselen uit een ver verleden.
Terecht zit het Brussel dwars dat hun instituten legitimiteit missen in de ogen van het publiek en dat zij door niemand helemaal serieus worden genomen. Dat laatste is ook wel wat ten onrechte zo langzamerhand, want in de loop van de jaren is ook zonder legitimiteit de feitelijke macht van de Europese instituten op een aantal deelgebieden toegenomen. Dat ongenoegen in Brussel en bij een aantal politici in de oude lidstaten vormde het aandrijfmechanisme voor de pogingen vóór mei 2005 om een Europese grondwet tot stand te brengen. Daarbij werd duidelijk dat niemand nog een beeld had van hoe de toekomstige samenwerking er uit zou moeten zien. Er is domweg geen duidelijk format dat aan de reële problemen van Europa het hoofd zou kunnen bieden.
De Europeanen beschouwen niet Brussel als de legitieme vertegenwoordigers van hun belangen maar hun eigen regering. Je voelt je alleen vertegenwoordigd en moreel verbonden als besluiten worden genomen door een gremium waar je een proportionele invloed hebt kunnen uitoefenen.
Een Europa dat geregeerd door de grote landen is om die reden een doodgeboren kind. Een Europa als een Poolse landdag waar iedereen een vetorecht heeft is ook niet werkzaam, omdat chaos nu eenmaal niet werkt. In plaats van aan een grondwet voor iets dat er niet komen gaat hadden we onze tijd beter kunnen besteden aan het analyseren van de werkelijke problemen en het bedenken van geschikte middelen om deze aan te pakken. Het grote gevaar van een verkeerde oplossing voor een probleem is immers dat die aan een goede oplossing in de weg staat. Het wegstemmen van de grondwet had evenzeer een symbolische betekenis als de grondwet zelf. Symbolen zijn bij het ontstaan van nieuwe staatkundige gebouwen van groot belang. Zij bepalen de richting waarin wordt gedacht. De unitaire of federale staat is door de referenda ondenkbaar geworden, maar zover ons dat dwingt om over een nieuwe vormgeving na te denken is dat een blessing in disguise. En als de referenda daarvoor niet voldoende waren dan zijn er nu de financiële markten die ons in dezelfde richting duwen.
Verscheen vandaag ook op het weblog van Toon Kasdorp zelf
De Europeanen beschouwen niet Brussel als de legitieme vertegenwoordigers van hun belangen maar hun eigen regering
Reacties
# 1
trias politica:
Goed stuk. Maar in plaats dat men de conclusie van de financiële markten overneemt, volhardt men in de illusie van de federale fantasie, die Europa in wezen is. Nooit zal dit continent de eenheid weerspiegelen die de eurofielen in Brussel voor ogen hebben. Nimmer.
18-aug 2011 , 03:20
Reageren is niet mogelijk op dit bericht.