Een aanhanger van Cruijff is bij de wedstrijd Ajax-AZ het veld op gerend en heeft toen geprobeerd de AZ doelman uit te schakelen met een karatetrap. Toen die zich verbouwereerd en boos verweerde kreeg hij een rode kaart van de scheidsrechter. AZ haalde toen zijn spelers van het veld en beëindigde de wedstrijd. De scheidsrechter legde aan de pers uit dat zo nu eenmaal de spelregels waren en dat hij het ook niet helpen kon. Mr. Plasman, een bekende strafpleiter uit Amsterdam, vond dat de scheidsrechter ongelijk had met zijn rode kaart. Dat vond hij om strafrechtelijke redenen, wat ik niet volgen kon terwijl ik toch ook strafrecht heb gedaan vroeger.

»
Hij moest wel toegeven dat het toepassen van voetbalregels iets anders is dan strafpleiten, maar meende niettemin iets zinnigs aan de discussie te kunnen bijdragen.
De sportverslaggever Egberts die ons het eerste nieuws bracht over het incident liet verlekkerd weten dat het hier de volgende dagen wel over zou gaan in de media en hij heeft intussen tot mijn verbazing gelijk gekregen.
Je zou toch menen dat voetbalgeweld voor de kersttijd geen bijzonder geschikt onderwerp is en dat er bovendien belangrijker zaken aan de orde zijn in Nederland en in de wereld. Intussen is bekend dat noch de doelman, noch de Cruijffaanhanger bij het incident gewond zijn geraakt. De hooligan is niet van plan aangifte te doen tegen de doelman.

Mr Plasman bracht in zijn betoog het incident in verband met de eigen richting en het noodweer exces, twee strafrechtelijke leerstukken waar ik eerder over heb geschreven. [1] Dat deed hij naar mijn mening hier ten onrechte, want het ging niet over strafrecht, maar dat is wel een interessant onderwerp maar mensen zich druk over kunnen maken.

Premier Rutte heeft ooit beweerd dat onder zijn premierschap daders en niet slachtoffers het gevang in zullen draaien. Dat zei hij naar aanleiding van een paar gevallen waarin mensen die zich verdedigden tegen criminelen in de ogen van politie en justitie de grenzen van het toelaatbare hadden overschreden.
De medewerkers van Albert Heijn die een winkeldief hadden overmeesterd die een caissière had bedreigd met een mes zijn de meeste mensen bijgebleven. Een van de laatste publieke optredens van wijlen Prins Bernhard had hier mee te maken. Hij kondigde aan de boete voor de daders te zullen betalen en heeft dat meen ik later ook gedaan.
Een ander geval was een strandtenthouder in Bloemendaal die zich zelf en zijn klanten tegen een groep agressieve Marokkaanse jongeren verdedigde met een honkbalknuppel en een namaakpistool. Zulke gevallen worden in de media meestal nogal opgeklopt zodat wie zijn kennis alleen uit de krant heeft moet oppassen met wat hij zegt. Maar in grote trekken weten we wat politie en justitie aan de ene kant en de Nederlandse bevolking aan de andere kant over dit soort zaken denken.

Over het verschijnsel van eigen richting als een excessieve reactie op criminaliteit ging een artikel in een criminologisch tijdschrift een paar jaar geleden [2] . Twee voorbeelden die in de ogen van de criminologen op elkaar leken kwamen in dat artikel ter sprake. Een was het hierboven vermelde AH incident. Het ander was het Dirk van den Broek incident waarbij Anja Joos om het leven kwam.

Men vond het opmerkelijk dat de medewerkers van AH zoveel meer steun kregen bij het publiek dan de medewerkers van Dirk van den Broek. Ik citeer:

Steun is ook afhankelijk van bepaalde kenmerken van het eigenrichting incident zelf. Er was bijvoorbeeld opvallend weinig steun toen supermarktmedewerkers in 2003 een vrouw (Anja Joos) die zij verdachten van diefstal, zoveel letsel bezorgden dat zij eraan overleed. Deze situatie is vergelijkbaar met het eerder genoemde Albert Heijn incident, maar in dit geval werd er juist geen steun betuigd voor de daders.

Ik denk dat de meeste Nederlanders die zelf geen criminologie of sociologie hebben gestudeerd het bewuste artikel en die vergelijking niet helemaal zullen begrijpen.
het sociologische deel van de samenleving ziet in de reactie van gewone mensen op zulke incidenten aanleiding om onderzoek naar hen te gaan doen in plaats van naar zich zelf
Bij die Nederlanders hoort waarschijnlijk onze eerste minister. Dat de winkeldief die een meisje met een mes had bedreigd een pak op zijn lazer kreeg vinden de meeste mensen terecht. Dat een vrouw van middelbare leeftijd door een groep opgeschoten jongens in elkaar geramd wordt met dodelijk gevolg en bovendien op grond van een loos gebleken verdenking, dat keurt men massaal af. Niets moeilijks aan zou je zeggen.
Wanneer het sociologische deel van de samenleving bij zulke incidenten niet langer in staat is te begrijpen wat gewone mensen bezielt en zij er aanleiding in zien om onderzoek naar die mensen te gaan doen in plaats van naar zich zelf, is het slecht gesteld met ons. Maar laten we als niet-sociologen het nog even op een rij proberen te zetten.

Wanneer iemand met een mes of met een karatetrap wordt bedreigd dan zijn er twee reacties rationeel. De aangevallene gaat ervan door
Om hem daarbij achteraf de eis te stellen dat hij proportioneel had horen te handelen is onzinnig
of hij verdedigt zich. Als hij zich verdedigt tegen een levensgevaarlijke bedreiging dan zal hij dat doen met alle middelen die hem op dat moment ten dienste staan. Hij heeft dan, tenzij hij een getrainde professional is, een overmaat van adrenaline in zijn bloed en is op zo’n moment blind voor de gevolgen. Om hem daarbij achteraf de eis te stellen dat hij proportioneel had horen te handelen is onzinnig. Die proportionaliteitseis komt weer wel aan de orde als de betrokkenene niet meteen optreedt, maar als hij achteraf zijn gelijk gaat halen, nadat hij weer is afgekoeld. Dat mag van mij en van de meeste andere Nederlanders ook wel, maar daarbij hoort een mens maat te houden. Dat iemand dat in het heetst van het gevecht niet kan is volkomen begrijpelijk. Dat het slachtoffer van de criminaliteit vervolgens gestraft wordt wekt terecht de woede van de meeste andere mensen.

Het is een van de redenen waarom de afstand tussen overheid en gewone mensen steeds groter lijkt te worden. De aanhangers van politieke partijen die met de overheid worden vereenzelvigd zijn daar verbaasd en verbolgen over en dat is ten onrechte. Als de PvdA en het CDA het in de peilingen zo slecht doen komt dat niet omdat de mensen het midden mijden en daarom op extreme partijen als de PVV en de SP gaan stemmen. Die twee partijen zijn toevallig voorhanden, maar de mensen stemmen vooral tegen hun overheid en daar staan CDA en PvdA in hun ogen voor. Ze vinden dat die overheid er niets van bakt. Tot de overheid rekenen ze alles wat het voor het zeggen heeft in de publieke ruimte. Niet alleen Den Haag, maar ook de scheidsrechter bij een voetbalwedstrijd of de callcenters waar mensen op eigen kosten in de wacht worden gezet. Of het openbaar vervoer in België dat gaat staken omdat beleidsambtenaren later met pensioen moeten dan op hun twee en zestigste.

Het is duidelijk dat de overheid en de andere instellingen die door de mensen voor overheid worden aangezien, ook als ze dat niet zijn, er behoefte aan hebben voorgelicht te worden over wat gewone mensen bezielt. Het is ook duidelijk dat sociologen en alle andere wetenschappers die hun kennis en methoden aan de sociologie ontlenen, daar niet toe in staat zijn. Het zou daarom te overwegen zijn die studierichting te vervangen door een wetenschap die wel informatie kan verschaffen over de samenleving en over de mensen die daar in leven. Tenslotte is die overheid er voor de mensen en niet voor zich zelf. Als ze niet weten wat de mensen bezielt, hoe kunnen ze dan regeren?

[1] Zie op mijn eigen site 16 juni van dit jaar, onder de titel: Het gevaar van eigen richting.

[2] Tijdschrift voor Criminologie 2007(49) Steun voor eigenrichting ; Invloed van ernst van de aanleiding en mate van planning, een experiment. Nicole Haas, Jan de Keijser en Gabry Van der Veen
Verscheen ook op het eigen weblog van Toon

Toon Kasdorp, 24-12-2011

Naar reageerveld

Reacties

# 1

trias politica:

Toon, wat is dat toch met die obsessie van jou tegen de studie sociologie ? Niet dat ik daar nou zo'n pleitbezorger van ben, maar alla. Ik denk dat het met studies ook helemaal niks te maken heeft. Wel met betutteling. De mensen worden het zat betutteld te worden door een overheid, die er zelf niets van bakt. Zie de eurocrisis, de uit de hand gelopen immigratie en het volstrekt ontbreken van de nodige integratie. Alles nog eens lekker aangedikt door de publieke media..

BTW, één zin begreep ik niet. Je schrijft:'Dat het slachtoffer van de criminaliteit vervolgens gestraft wordt wekt terecht de woede van de meeste andere mensen'.
Ik zou denken dat daar een ontkenning tussen zou moeten staan..

24-dec 2011 , 08:31

# 2

toon kasdorp:

@ Trias,
Zolang de Frankfurter Schule heerst op onze universiteiten zal het onderwerp samenleving nooit serieus bestudeerd worden en daar is het te belangrijk voor, Ik denk dat het echt eerst afgeschaft moet wil er iets beters voor in de plaats kunnen komen. Wat de ontkenning betreft meen ik dat je je vergist,
prettige dagen voor jezelf en de jouwen,
Toon

25-dec 2011 , 12:36

# 3

trias politica:

@ toon, ook voor jou en de jouwen prettige dagen ! En vooral een vruchtbaar 2012, dat een heel belangrijk politiek jaar zal worden. Niet alleen in Nederland.

Ik deel je mening over de heersende denktrant op onze universiteiten, maar..., het tij is aan het keren. Langzaam weliswaar, maar onmiskenbaar.

Ik begrijp je stelling dat het slachtoffer vaak op de tweede plaats komt en de dader teveel gepamperd wordt, maar is dat niet wat eh 'kort door de bocht' ? Ook in dit dossier begint er langzaam een andere wind te waaien..

25-dec 2011 , 02:41

# 4

Ester Losita:

Erg goed artikel.

Inderdaad komt de ellende niet strikt door de studie die sociologie heet, maar wat sociologen ervan hebben gemaakt: een verpolitiekt instrument om hogerop te komen in de politiek. De praktijk van de sociologie staat ver van wat de studie zou kunnen zijn. En dat komt door de dominante invloed van het marxistische denken. In het marxistische denken zijn mensen slachtoffer van machts-structuren en wat zien we in de sociogische analyses en in de bovengenoemde voorbeelden?

Het wantrouwen tegen de overheid is groeiende, omdat steeds weer blijkt dat de overheid zich leiden laat door waanideeen over mens en werkelijkheid die in werkelijkheid leiden tot fiasco's. Een keer Sovjet Unie is niet genoeg als les, dan nog maar een EU er overheen.
Maar niet alleen tegen de overheid, het wantrouwen groeit ook tegen schoolsysteem (HBO), rechters (roep om minimumstraffen, omdat rechters anders hun eigen waanideeen projecteren op het rechtssysteem), afgelopen zondag nog geuit door Paul Schnabel in Buitenhof. Niet echt een criticaster van het systeem.

PvdA en CDA verliezen hun aanhang omdat deze twee partijen niet meer het middenkader vertegenwoordigen, zoals vijftig jaar geleden het geval was. Het zijn partijen met extreme ideeen geworden: extreem gedateerd, extreem doofpotcultuur, extreem in politieke dwang. Het zijn partijen die de samenleving in stand houden met als enig doel het handhaven van de partijmacht.

25-dec 2011 , 12:15

# 5

toon kasdorp:

Dank je Ester.

Mijn bezwaren zijn inderdaad niet gericht tegen Auguste Comte of Max Weber, maar zoals ik zei tegen de Frankfurter Schule en andere Marxisten die de studie niet alleen bij ons, maar overal in de westerse wereld hebbengemonopoliseerd . Voor wie zoals ik zijn werkzame leven in het bedrijfsleven en het vrije beroep heeft doorgebracht is communicatie met de sociologisch gevormden een moeizame geschiedenis.

25-dec 2011 , 02:19

# 6

trias politica:

@toon,@ester, vinden jullie niet dat het tij langzaam aan het keren is ?

Toen ik studeerde (eind jaren zeventig, begin jaren tachtig) had ik bij één studierichting ook te maken met dit gedachtegoed. Een kleine minderheid van de studenten, waaronder ikzelf, distantieerde zich daarvan. We behoorden tot het 'andere' kamp. Het kamp der logisch positivisten zeg maar. Niet toevallig waren dat vaak ook de beste studenten. Reeds toen viel mij op, dat -waarschijnlijk mede daardoor-, de grote groep aanhangers van het cultureel marxisme discussues met ons kleine groepje uit de weg gingen. Die tactiek werd steevast gevolgd als bleek dat de discussie niet 'gewonnen' kon worden. Wij vonden dat allang best, want we hadden genoeg eigen punten waarover we onderling een inhoudelijk debat voerden. Zodoende heb ik nooit echt 'last' gehad van dat cultuur-marxistische gedachtegoed.

Net als Toon heb ik mijn werkzame leven vnl doorgebracht in het bedrijfsleven en vrije beroepen en daar kwam je dit gedachtegoed veel minder tegen. De contacten die ik uit de academische wereld heb overgehouden gaven een gemeleerd beeld te zien: de mensen uit de bèta faculteiten waren vaak a-politiek en vooral met hun vakgebied bezig, de mensen uit de gamma faculteiten daarentegen waren juist sterk politiek geëngageerd. Linkse politiek wel te verstaan. Ik heb die kloof de laatste 30 jaar zien groeien, evenals het aantal bizarre leerstoelen. De afgelopen 2 decennia en m.n. de laatste 10 jaar zijn daar ook allerlei klimaatjomanda's bijgekomen. Ik vond en vind dat de meesten, een enkeling niet te na gesproken, niets konden. Noch op wetenschappelijk gebied, noch qua analytisch vermogen.
Door mijn werk en mijn instelling 'aan een dood paard moet men niet trekken' heb ik de boel toen vooral maar gelaten, totdat ik enkele jaren geleden in de gaten kreeg dat het op allerlei terreinen in de samenleving vreselijk uit de hand gelopen was. De dossiers zijn al vele malen voorbij gekomen: de EU, de kwaliteit van de academische wereld, de kwaliteit van de rechtspraak, de kwaliteit van de journalistiek, de massa immigratie, de falende integratie, de sluipende islamisering van onze cultuur, de pappen en nathouden cultuur binnen de overheid, enzovoorts enzoverder.

Toch bespeur ik een paar kleine lichtpuntjes. Het tij is aan het keren, zij het langzaam, maar keren doet het wel. Of zien jullie dat anders ?

Die lichtpuntjes uiten zich, wat mij betreft, bijvoorbeeld in de toenemende mate van kritische zin aan de Academie. Hierdoor kunnen een Stapel en een Vonk worden ontmaskerd als wetenschappelijke charlatans en oplichters. Ik merk het aan de kritisch wordende toon over genoemde dossiers. Onderwerpen, die vroeger taboe waren kunnen ter discussie gesteld worden. En last but not least, merk je het aan de groeiende weerstand onder de mensen tegen dat vreselijke gepamper en die weg-met-ons mentaliteit.

Kortom, er is hoop.

25-dec 2011 , 03:10

# 7

Ester Losita:

@ Trias:

Ik ben met je eens dat het tij enigszins aan het keren is, maar het heeft te lang geduurd en zal nog lang duren voordat het realisme in Europa weer de overhand zal krijgen.

De traditie of opvatting dat sociologie de wetenschap van de toekomst is, die de hele samenleving zal veranderen, treffen we al aan bij Comte en natuurlijk Marx. De meeste mensen weten niet beter dan dat social engineering hoort bij het voortschrijden van de techniek en samenleving. Bij een klein kritisch geluid wordt je meteen weggezet als conservatief en rechts.
De wetenschappers zijn zo afhankelijk voor onderzoeksgeld en reputatie van de vervlechting van sociologie en politiek, dat je niet mag verwachten dat er binnenkort een copernicaanse wending zal plaatsvinden in de sociologie. Tenzij er natuurlijk op electoraal gebied flinke veranderingen zich doorzetten, want dat niveau is de eerste laag waar de funeste invloed van vriendjespolitiek gebroken kan worden.

25-dec 2011 , 10:26

# 8

trias politica:

@ester, o.a. daarom zijn we K&K gestart en de stichting DVK. Ik ben een optimist, het glas is halfvol, gezond verstand overwint altijd. Zo niet, tant pis, maar niet zonder mijn tegengeluid.

25-dec 2011 , 11:20

Uw reactie:

Reageren is niet mogelijk op dit bericht.

Terug naar begin artikel