Op De Dage­lijkse Stan­daard zag ik er weer eens een langs­komen: een plei­dooi voor invoe­ring van een kies­drempel. In de reacties volgen dan gelijk ook oproepen tot afschaffen van de demo­cratie en 'invoering' van een twee­partijen­stelsel… Onge­twijfeld zal dit thema nog heel wat keren naar voren komen in de periode tot 12 september en waar­schijnlijk ook nog wel een tijdje daarna.
Ik moet altijd een beetje lachen over die verhalen, vooral omdat ik daarbij terugdenk aan de verkiezingen van 2002 in Turkije. Ik kom daar nog op terug, maar eerst iets over de reden waarom die verhalen over kiesdrempels steeds terugkomen. Ze hebben als achter­grond dat het in de praktijk nogal eens heel moeilijk blijkt om na de verkiezingen een stabiele regerings­coalitie te vormen. Ze worden extra aange­wakkerd door prognoses die lijken te voor­spellen dat het na de eerst­komende verkiezingen nog weer moeilijker zal worden. Wanneer je de tabel bekijkt (klik voor groter..

»

.. Metap=gemiddelde van drie peilingen, PB=politieke barometer, blauw is CDA+PVDA) lijkt dat op het eerste gezicht niet zo'n raar verhaal: coalitievorming is inderdaad niet gemakkelijker geworden. Een kiesdrempel als antwoord is echter waanzin. Dat is in een oogopslag te zien in het volgende plaatje.

Kijk vooral naar het witte gebied bovenaan: dat is de ruimte die de kleine partijen innemen in het parlement. Die is in een kwart eeuw gegroeid met tien zetels, van negen naar negentien zetels.

De problemen zou men niet moeten willen oplossen via trucs als kies­drempels of kies­stelsel­wijzi­gingen

Het zeteltal van de traditioneel grootste drie is in dezelfde tijd afgenomen met het vijfvoudige daarvan: 51 zetels. Die andere 40 die ze verloren kwamen terecht bij de wat nieuwere partijen die nu ook tot de grote en middelgrote partijen behoren: SP, D66, PVV (en tijdelijk de LPF).
Aan de partij van het referendum en de gekozen burgemeester maak ik geen woorden vuil. Het CDA zal na 12 september hoogstwaarschijnlijk definitief tot de middelgrote partijen behoren, als ze dat niveau al halen.
Het bestaan van een omvangrijke SP en PVV naast de PvdA en de VVD heeft te maken met de politieke koers en de attitude van die twee oude partijen. De problemen die daar achter zitten, zou men niet moeten willen oplossen via trucs als kiesdrempels of kiesstelselwijzigingen.

Een monsterlijk koekje van eigen deeg
In 2002 begon ik met bloggen. Mijn tweede of derde berichtje had de titel die ik aan deze paragraaf heb gegeven. Het ging over Turkije. Met slechts een zeer kleine stijging van het aantal stemmen behaalde de AKP van Erdogan een reusachtige overwinning in het parlement: dankzij de invoering van een heel hoge kiesdrempel. De partijen die het fanatiekst geijverd hadden voor die kiesdrempel haalden zelf die drempel niet meer!
Dat zie ik in Nederland nog niet zo snel gebeuren maar focussen op non-problemen (zoals het bestaan van een zeer lage kiesdrempel) en kiesstelsels in plaats van op politiek inhoudelijke vraagstukken kan vreemde gevolgen hebben. Een kiesdrempel van 5% zou GroenLinks en Christen Unie bijvoorbeeld zieligheidsstemmen kunnen opleveren. Door een drempel van 10% zouden niet alleen D66-stemmers anders kiezen maar ook de leden van deze groepering zouden zich over andere partijen verspreiden. Je moet er niet aan denken.