Leren van inferieure culturen
De onzichtbaarheid van olifanten in huiskamers
Op de middelbare school waar ik werk, werd gisteren een studiedag gehouden voor het onderwijzend personeel. Een deel van de tijd werd besteed aan ‘het goede doel’. Meer specifiek ging het om de vraag of de mogelijkheid bestond om als school mee te doen met een klein fonds dat zich richt op een gebied in het zuiden van Kenia. Zouden we misschien voelen voor een vorm van samenwerking met de middelbare school die mede dankzij dat fonds gerealiseerd wordt?
Twee inleiders kwamen ons enthousiast maken: een meneer en een mevrouw. Ze hadden een merkwaardige rolverdeling.
» De meneer gaf eerst een beschrijving van de context. Hij kwam met een vrij nuchter verhaal.
Het fonds is een katholiek particulier initiatief waarin familieleden van de initiatiefnemers nog steeds een rol in spelen. Men richt zich vanaf het begin op scholen. Aanvankelijk op de lagere school (die wat langer duurt dan bij ons), zo langzamerhand gaat men zich ook richten op het opzetten van een middelbare school. De locatie is Zuidwest Kenia. Uitzicht op de Kilimanjaro. Een gebied waar veel Masai wonen (bekend uit talloze toeristische brochures, reportages en reclame voor Peijnenburg koek).
Maar er wonen niet alleen Masai. Ook andere stammen leven in het gebied en sinds niet zo heel lang ook ‘vluchtelingen’ uit Somalië. Sinds er totale chaos bestaat in dat land (gemarkeerd door het door de straten van Mogadishu slepen van de lijken van Amerikaanse soldaten) heten vele inwoners op weg te zijn naar Zuid-Afrika, maar velen blijven hangen in Kenia. Ook de gebeurtenissen rond de verkiezingen van 2008 werden aangestipt (men herinnert zich wellicht nog de eisen om sharia in te voeren in delen van het land; misschien ook nog de christenen die zich verschuild hadden in een kerk en daarin levend verbrand werden) maar er werd verder niet over uitgewijd.
De grootste uitdagingen waar project en school voor staan zijn het vergroten van het aantal kinderen, vooral meisjes, dat überhaupt naar school gaat -op dit moment circa 50% in het gebied- en het beperken van de schooluitval. Vooral meisjes verlaten voortijdig de school. Een belangrijke oorzaak daarvan is dat ze zwanger raken. Een groot deel van de meisjes wordt zwanger op 12 of 13-jarige leeftijd… Ook hierover deed de mannelijke inleider zonder veel emotie verslag. Toen aan de orde kwam dat de wens bestond om bij de middelbare school slaapzalen te bouwen voor de meisjesleerlingen verwees hij weer naar die zwangerschappen: voor veel leerlingen ligt de school op een of twee uur loopafstand van hun woning. Dat is gevaarlijk. Verkrachting van deze kinderen komt veel voor.
Op de webstek van een ‘concurrerend’ fonds ((het Kenia Fonds) trof ik deze nadere informatie over de kindzwangerschappen in Kenia: Om zeer verschillende redenen raken deze vaak zeer jonge meisjes ongewenst zwanger: misleiding, verkrachting, incest, diepe armoede, soms ook jeugdige zorgeloosheid in de grote stad.
Het ergste is als de woede van de vader het meisje van haar familie verdrijft of als in sommige onverbiddelijke stamwetten de familie van die meisjes wordt voorgeschreven dat hun dochter, zuster of naast familielid moet worden verstoten. Dat verbreken van de relatie met familie, vrienden en bekenden is op zichzelf al een gigantisch persoonlijk verlies, het betekent dat de meisjes vogelvrij zijn en iedere bron van eerlijke inkomsten moeten ontberen. De gevolgen zijn vaak: suïcide, abortus of prostitutie. De overheid laat het totaal afweten bij deze drama's.
Zonder veel waardeoordeel te laten doorschemeren rapporteerde onze inleider ook dat er geen zaken gedaan (kunnen) worden met de Keniaanse mannen: wil men daar iets bereiken dan moeten de vrouwen erbij betrokken zijn. Niet toevallig was de rector van de school ook een vrouw.
Zelfs toen hij vertelde over de treurige ontwikkeling dat betrokken familieleden terugtreden uit het bestuur nu het fonds ineens twee keer zo veel geld ter beschikking krijgt omdat ze via Cordaid belastinggeld uitgekeerd krijgt, bracht hij dit als een vanzelfsprekende, onvermijdelijke ontwikkeling. Het hoorde ook bij de noodzakelijke professionalisering die treffend tot uiting kwam in het gebruik van woorden als ‘capacity building’. Engels natuurlijk.
Zijn emotie liet hij eigenlijk nog het sterkst doorschemeren bij zijn beschrijving van de gebruikelijke woningen: modderhutten zonder ramen of rookopeningen waar binnen gestookt wordt. Je houdt het er geen kwartier in uit. Om onduidelijke reden vertelde hij niets over de toch vrij uitzonderlijke Masai-gewoonte om niet alleen melk maar ook bloed van het vee te drinken. Er was natuurlijk wel aandacht voor de exotische, kleurrijke kleding, de trotse, fotogenieke gestalten en de bijzondere dansen.
De vrouwelijke inleider sloot graag op die culturele verworvenheden aan. Het was erg belangrijk dat we niet dachten in termen van ontwikkelingshulp of zoiets. Van samenwerking met de mensen dáár konden wij ook veel leren. Ze zei er niet bij wat. Dat lag blijkbaar te zeer voor de hand.
Ze vroeg ons vervolgens om in groepjes eens een kwartiertje lang te brainstormen over een ‘thema’ dat met die ontwikkelingshulp, o nee, verrijkende uitwisseling, te maken had. De meeste van mijn collega’s, ultrabeleefd als altijd, gingen meer of minder braaf hun best doen om de mevrouw een plezier te doen, maar ik moest nu even naar de WC. Vrij lang eigenlijk.
Daarna was er taart vanwege de mooie score van onze school op het front van het werven van nieuwe leerlingen. Ik wond me op en kon mijn cynisme haast niet bedwingen. Wat een cultuurrelativistische kletskoek. Moesten wij leren modderhutten te bouwen? Te genieten van het bloed van direct uit runderen afgetapt bloed? Een zeer sympathieke en beschaafde collega schrok een beetje van mijn boosheid en opperde voorzichtig en argeloos dat we dan misschien op sociaal vlak iets van hen konden leren? Toen ontplofte ik pas echt. We hadden net te horen gekregen met wat voor inferieure cultuur we hier van doen hadden: een cultuur waarin op grote schaal meisjes zwanger worden gemaakt voor hun 15e jaar, een deel zelfs voor hun 12e! De collega gaf me gelijk. Hij is echt beschaafd. Maar achteraf bedacht ik dat ik mezelf ook moest schamen. In reactie op de multicul-bullshit had ik niet als éérste gedacht aan die kindzwangerschappen en de onvoorstelbare machocultuur. Ongelooflijk. Aan de decennialange indoctrinatie op dit terrein heb ik mezelf dus nog steeds niet helemaal ontworsteld. Bah.
PS: Pas toen mijn boek Islamofobie? bijna klaar was, werd ik er op gewezen dat de uitdrukking “een olifant in de huiskamer”, die ik gebruikt had als titel voor het hoofdstuk over vrouwenonderdrukking, eigenlijk helemaal niet bestaat in de Nederlandse taal. Ik had blijkbaar zo veel gelezen op Engelstalige blogs dat ik dat niet meer door had. Ik vind hem echter zo sterk en voor zichzelf sprekend dat ik hem maar wil invoeren in onze taal.
Ook verschenen op artikel7.
De afbeelding komt van de BBC: http://news.bbc.co.uk/2/hi/in_pictures/5344770.stm
Het ergste is als de woede van de vader het meisje van haar familie verdrijft of als in sommige onverbiddelijke stamwetten de familie van die meisjes wordt voorgeschreven dat hun dochter, zuster of naast familielid moet worden verstoten. Dat verbreken van de relatie met familie, vrienden en bekenden is op zichzelf al een gigantisch persoonlijk verlies, het betekent dat de meisjes vogelvrij zijn en iedere bron van eerlijke inkomsten moeten ontberen. De gevolgen zijn vaak: suïcide, abortus of prostitutie. De overheid laat het totaal afweten bij deze drama's.
Reacties
# 1 Tja Frans, daar heb ik ook een mooi voorbeeld van. Tot vorig jaar maakte ik deel uit van een stichting die talloze goede doelen bedacht, vooral in Afrika. Mijn hot item was het Fistula Hospital in Addis Abeba. Waar kinderen die te vroeg hebben moeten baren , en daar een anale of vaginale fistel aan overgehouden hebben fysiek gerepareerd worden. Hun verwijdering uit hun gemeenschappen omdat ze incontinent zijn en stinken, en de brute afwijzing die hun ten deel valt, worden gedeeltelijk door dokter Hamlyn en haar team ongedaan gemaakt. Maar er ontbreekt een item aan dit verhaal. De Ethiopische regering verbood elke verwijzing naar genitale verminking als oorzaak van doodgeboorten en fistels . Op straffe van het verbieden van Katherine Hamlins pogingingen om het leed te verzachten. En ja, om die gemangelde kindvrouwen niet in de steek te laten werd er nooit meer een woord gerept over de ware oorzaken.
MJ:
Tja Frans, daar heb ik ook een mooi voorbeeld van. Tot vorig jaar maakte ik deel uit van een stichting die talloze goede doelen bedacht, vooral in Afrika. Mijn hot item was het Fistula Hospital in Addis Abeba. Waar kinderen die te vroeg hebben moeten baren , en daar een anale of vaginale fistel aan overgehouden hebben fysiek gerepareerd worden. Hun verwijdering uit hun gemeenschappen omdat ze incontinent zijn en stinken, en de brute afwijzing die hun ten deel valt, worden gedeeltelijk door dokter Hamlyn en haar team ongedaan gemaakt. Maar er ontbreekt een item aan dit verhaal. De Ethiopische regering verbood elke verwijzing naar genitale verminking als oorzaak van doodgeboorten en fistels . Op straffe van het verbieden van Katherine Hamlins pogingingen om het leed te verzachten. En ja, om die gemangelde kindvrouwen niet in de steek te laten werd er nooit meer een woord gerept over de ware oorzaken.
ik ben intussen uit die stichting gestapt, en ik blijf ook particulier die arme gemaltraiteerde kinderen steunen. Omdat ik geen vooruitgsng voorzie in hun eigen gestoorde beleving van vrouwzijn .Maar elke steun aan die landen zou aan fikse beperkingen onderworpen moeten zijn, en geen spoortje vrijblijvendheid. Geen ommekeer in gedachten, geen ene rooie rotcent om de achterlijkheid in stand te houden.
Geen medeplichtigheid van de cultuurrelativisten.
03-apr 2010 , 01:28
# 3
Charles de Gaulle:
Vind dit een moeilijk onderwerp.Zal u vertellen waarom.Vele jaren geleden heb ik besloten aan geen enkel fonds, hoe nobel soms ook bedoeld,nog geld te doneren.Dit omdat de nederlandse staat,mede van mijn belastinggeld,gigantische bedragen uitgeeft aan ontwikkelings"samenwerking".Met enige regelmaat knaagt dit wel,omdat er nu eenmaal veel ellende op de wereld is,en je daar graag een steentje zou willen bijdragen,al was het maar om de ergste nood te ledigen.Punt is echter dat heel veel van dit geld terecht komt bij mensen die ik veracht.Zoals bijv.de ayatollah's,die miljarden op eigen rekening hebben,of Robert Mugabe die naast zijn vele miljarden,zich wentelt in een decadente levensstijl,in tegenstelling van zijn volk,dat krepeert.Punt is nu eenmaal dat je onmogelijk zicht krijgt op wat er nu met dat geld wordt gedaan.Het moge duidelijk zijn dat ik niet wil dat er op zo'n manier één of ander misdadig/middeleeuws regime in stand wordt gehouden.
04-apr 2010 , 12:42
Reageren is niet mogelijk op dit bericht.