Vier dagen na de bekendmaking van de mysterieuze dood van de militaire leider van de Libische rebellen, Abdel Fattah Younis, zijn verschillende verhalen naar buiten gekomen als verklaring voor zijn dood en van twee van zijn lijfwachten. Van deze talrijke verhalen zijn er twee verhalen die stand houden. Het ene verhaal is dat hij werd gedood door elementen van een 'vijfde colonne' loyaal aan de Libische leider Moammar Khadaffi, het andere stelt dat Younis werd geëxecuteerd door een militie in het oosten van Libië waar de Nationale Overgangsraad (NTC) geen macht over heeft. Wat zich precies heeft voorgedaan zal wellicht nooit bekend worden, maar voor het effect dat de dood van Younis heeft op hoe tegen de Nationale Overgangsraad wordt aangekeken, maakt dat niet uit. De rebellen waar het Westen op gerekend heeft om het Khadaffi-regime te vervangen kan blijkbaar niet eens de effectieve controle over hun grondgebied in het oosten van Libië uitvoeren, laat staan het hele land besturen

Het staat vast dat Younis ergens in het midden van vorige week teruggeroepen werd uit de frontlinie in de buurt van de oostelijke kustplaats Marsa el Brega. Het staat ook vast dat op 28 juli, officieel NTC leider Mustafa Abdel-Jalil *) aangekondigd dat Younis was gedood. Sindsdien heeft Abdel-Jalil de details van het officiële verhaal veranderd. Eerst beweerde hij dat Younis werd gedood door een 'gewapende bende' terwijl hij op weg was naar Benghazi om te worden ondervraagd met betrekking tot "militaire zaken". Abdel-Jalil heeft vervolgens op 30 juli aangegeven dat Younis in een hinderlaag was gelokt na een ontmoeting met NTC ambtenaren in Benghazi. Abdel-Jalil, net als Younis oud-minister uit de regering van Khadafi, heeft verklaard dat hij niet de exacte redenen kent waarom Younis eigenlijk naar Benghazi ontboden was. Er wordt echter in brede kring over gespeculeerd dat Younis, de voormalige minister van Binnenlandse Zaken, die overliep in de vroege dagen van de opstand, verdacht wordt van dubbelspel en nog steeds in contact stond met het regime in Tripoli.

Drie dagen na de dood van Younis werd gerapporteerd, verklaarde een NTC

De beslissing om de nationale Nationale Overgangsraad voor te stellen als een optimale vervanging voor het Kadhafi regime is gemaakt in haast, toen de beleidsmakers nog zeer weinig informatie hadden over derebellen

woorvoerder dat de rebellen in Benghazi een vijf uur durend vuurgevecht hadden gevoerd met leden van een vijfde colonne die tot nu toe trouw veinsde aan de Nationale Overgangsraad. Hoewel NTC-man Mahmoud Shammam beweerde dat de gebeurtenis niets te maken had met de dood van Younis, ondersteunt het de geloofwaardigheid van het bestaan van een vijfde colonne. Beschuldigingen door diverse andere NTC-ers wijzen op een andere mogelijkheid. Als Younis inderdaad werd gedood door een van de twee gewapende milities waarvan bekend is dat ze los van de raad opereren, dan wordt het idee dat de nationale Overgangsraad de enige legitieme vertegenwoordiger van de Libische bevolking is -of zelfs alleen van het volk in het oosten van Libië- twijfelachtig. Tot overmaat van ramp is er bewijs dat deze milities zijn islamisten zijn (te weten, voormalige leden van de Libyan Islamic Fighting Group), die alle reden hebben om wraak te willen nemen op Younis vanwege zijn daden als minister van Binnenlandse Zaken. Dit brengt mensen die veel vertrouwen gesteld hadden in de rebellen ernstig in verlegenheid.

De beslissing om de nationale Nationale Overgangsraad voor te stellen als een optimale vervanging voor het Kadhafi regime is gemaakt in haast, toen de beleidsmakers nog zeer weinig informatie hadden over de identiteit van de rebellen. Niet iedereen was even gehaast de Raad formeel te erkennen -Frankrijk was de opvallende uitzondering- maar een de facto erkenning is effectief ingetreden op het moment dat de NAVO-bombardementen begonnen met het land in de (onuitgesproken) naam van regime-change.

In een vroeg stadium zijn er twijfels geuit over de aard van de oppositie -met name door de Amerikaan James Stavridis, NAVO-opperbevelhebber in Europa die in maart in een opflakkering van inzicht" liet weten dat zich mogelijk elementen van al-Qaeda en Hezbollah bevinden onder de rebellen. De landen die aandrongen op de bombardementen gingen er echter van uit dat alles beter was dan Khadaffi. Dit was immers een oorlog zogenaamd ingegeven door de wens om burgers te beschermen. Het was een humanitaire oorlog die uiteindelijk omsloeg in een openlijke inzet om de Libische leider uit de macht te ontzetten..

NAVO-vliegtuigen bombarderen Libië nu al meer dan vier maanden, en Khadaffi blijft aan de macht, ondanks alle beweringen dat zijn nederlaag nabij is. Het is mogelijk dat zijn regime alsnog ineen stort, maar het vertrouwen onder degenen die leiding hebben gegeven aan de bombardementen is tanende, ongeacht wat ze publiek verklaren. Landen die echt denken dat een militaire overwinning nabij is, spreken niet openlijk over het zoeken naar een oplossing via onderhandelingen met de vijand, ze laten ook niet de eis vallen dat Khadaffi het land uit moet als voorwaarde voor een overeenkomst. Frankrijk, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk kiezen alledrie die opstelling.

Met de erkenning door Londen, op juli 27, van de Nationale Overgangsraad als de enige legitieme vertegenwoordiger van het Libische volk, zijn er nog maar weinig Westerse landen over die de opstandige Raad nog niet erkend hebben. De Tsjechen vormen een uitzondering met hun openlijke scepticisme. Terwijl Praag een 'vliegende ambassadeur' heeft benoemd voor Benghazi, heeft minister van Buitenlandse Zaken Karel Schwarenzberg 29 juli verklaard: "Ik kan sympathie voor ze hebben, maar ik zal [de rebellen] niet officieel erkennen totdat ze controle hebben over het hele land."

Deze insteek kan uiteindelijk de historische les worden van de oorlog in Libië, een land dat hoog staat op de lijst van landen in de regio waar de Arabische lente niet geleid heeft tot een revolutie. Het zou niet juist zijn te beweren dat er geen veranderingen hebben plaatsgevonden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika sinds de val van Zine El Abidine Ben Ali in Tunesië. De president van Jemen heeft geluk dat hij levend in Saoedi-Arabië zit, en hij zal misschien niet terug kunnen naar Jemen. Egypte mag dan wel nog steeds worden geleid door het leger, maar Mubarak is weg hetgeen mede te danken is aan de acties van de demonstranten, (hoewel, sindsdien de vaart er uit is). De machthebbers in Bahrein doorstaan de storm vrij goed, maar de onrust in het eilandenrijk in de Perzische Golf (en de wijze waarop de Verenigde Staten reageerden) heeft indirect geleid tot een mogelijke toenadering tussen de eeuwenoude rivalen Iran en Saoedi-Arabië. De Alawieten in Syrië zijn nog aan de macht, maar het is goed mogelijk dat ze de basis gelegd hebben voor hun ondergang op de langere termijn.

Libië is nota bene echter het enige land waar er een gewapende interventie van het Westen heeft plaatsgevonden. Er waren vele redenen waarom juist Libië het land was waar de bescherming van burgers een dergelijke maatregel gerechtvaardigd leek. Er zijn nu drie buitenposten opgezet door de rebellen in Cyrenaica, Misurata en in het Nafusa gebergte, en kan men zich afvragen wat het Westen zal gaan doen. Het idee dat de opstandelingen Tripoli op eigen kracht zouden kunnen innemen is al lang verlaten. In plaats daarvan is een strategie gekomen van bombardementen, wachten op implosie van het regime en druk uitoefenen in de richting van onderhandelingen (voor het geval dat). Maar de dood van Younis heeft een nieuwe reeks van vragen opgeworpen, en de meest fundamentele daarvan is: wie zullen er aan de macht komen in Libië als Gadhafi wordt gedwongen om af te treden?