Menswetenschappen
Geschiedenis, taalwetenschappen, filosofie, theologie, muziekwetenschappen, dat zijn vakken waar ik me iets bij voor kan stellen.
Maar ik heb nooit precies geweten wat geesteswetenschappen zijn.
Sinds kort weet ik het:
» Geesteswetenschappen richten zich op de bestudering van uiteenlopende uitingen van de menselijke geest, zoals taal, kunst, literatuur, media, religie in zowel in heden als verleden. Via de bestudering van andere talen en culturen leveren zij essentiële kennis voor onze economische, politieke en culturele relaties met de rest van de wereld. De geesteswetenschappen zijn ook van belang voor vraagstukken rond identiteit, integratie en sociale cohesie. Zowel in het hoger alsook het voortgezet onderwijs wordt deze kennis overgedragen aan nieuwe generaties wereldburgers.
Dit citaat komt uit het persbericht over een rapport dat is gemaakt over de toekomst van de geesteswetenschappen aan de universiteit. Het probleem waarop het rapport betrekking heeft is dat voor deDat Fortuyn en Wilders als hysterisch te kwalificeren zijn behoeft volgens Tillie geen betoog essentiële kennis in kwestie moeilijk financiering te vinden blijkt uit de derde geldstroom. De derde geldsroom is het geheel aan inkomsten dat de universiteiten en onderzoeksinstellingen weten te verwerven buiten de reguliere bekostiging door de rijksoverheid. Veelal gaat het daarbij om betalingen in geld of in natura, als tegenprestatie bij onderzoek- en aanverwante verplichtingen die op facultair niveau tegenover de buitenwereld zijn aangegaan.
Maar ik zou het willen hebben over een geesteswetenschappelijke artikel dat ik in Spui aantrof, het blad van de UvA. Het heet De Nedercult Voorbij en is geschreven door Jean Tillie, bijzonder hoogleraar Electorale politiek, in het bijzonder de relatie tussen electorale processen en hun economische, culturele, etnische en maatschappelijke context, vanwege de stichting Kiezersonderzoek Nederland (SKON). (Hier een link naar een D66-activist waar het stuk in zijn geheel kan worden gedownload- in doc-vorm)
Het artikel gaat over een vorm van cargo cult en het verwijst naar een publicatie van de theoloog en godsdienstpsycholoog Fokke Sierksma, die heet ‘Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde’. Tillie ontleent aan Sierksma de navolgende kenmerken van een cargo cult:
- De beweging voorspelt een kosmische catastrofe die voorafgaat aan een eveneens voorspelde nieuwe wonderwereld.
- Er is sprake van een collectief autisme, d.w.z. men raakt in zich zelf opgesloten en leeft van wensfantasieën.
- Alle informatie wordt gezien als het bewijs van het eigen gelijk
- Alle verschijnselen wijzen in de richting van die ene oplossing voor alle sociale problemen.
- Personen met een instabiele, hysterische persoonlijkheidsstructuur treden op als charismatische leiders.
De cargo cult is volgens Tillie een pathologisch antwoord op een plotselinge en extreme vorm van sociale desintegratie. Hij meent dat het cargocultsyndroom ook in Nederland aanwezig is, zij het in een wat aangepaste vorm. Die noemt hij Nedercult. Hij heeft het dan over de reactie op de recente immigratie uit Islamitische landen en Oost Europa, waardoor niet alleen de autochtone cultuur, maar ook de van elders meegebrachte leefgewoonten in de problemen lijken te komen. Bij de autochtone Nederlanders en bij de Islamitische immigranten onderkent hij het Nedercultsyndroom dat naar hij meent radicalisme en extremisme bevordert en dat integratie over en weer in de weg staat. De tegenstanders van een multiculturele samenleving hebben het democratische debat volgens hem een hysterische wending gegeven. Pim Fortuyn had charisma en ook Geert Wilders trekt kiezers door de charismatische aard van zijn leiderschap. Dat beiden tevens als hysterisch te kwalificeren zijn behoeft volgens Tillie geen betoog. De vergelijking met de cargo cult klopt dus wel.
Hij poneert tenslotte drie taboes die volgens hem in het democratische debat zouden bestaan. Dat zijn:
- Oproepen tot geweld.
- De poging tot uitsluiting van een van de deelnemers aan het debat uit de gemeenschap.
- Dehumanisering van deelnemers.
Dat die verschijnselen in een democratische samenleving geen plaats hebben kan ik wel met hem eens zijn. Maar naar zijn mening worden deze taboes hier over en weer geschonden en daar zie ik eigenlijk weinig tekenen van. Hij noemde als voorbeeld de Nederlandse imam die door Andries Knevel werd geprovoceerd om Wilders dood te wensen als een voorbeeld van overschrijding van het eerste taboe, maar m.i. ten onrechte. De imam volstond met te constateren dat hij niet zou rouwen als Wilders aan een ernstige ziekte zou bezwijken. Dat kan, vind ik, niet als gebruik van geweld of als een dreigement daarmee worden beschouwd. Het was alleen niet bijzonder fatsoenlijk. En dan vooral van Knevel.
Tot zover het wetenschappelijke gedeelte van het artikel. Voor het overige was het een mening over het multiculturele vraagstuk zoals er in de laatste jaren zo veel dan ligt het toch op zijn terrein om ons in zo’n artikel uit te leggen wat een multiculturele samenleving precies isgeschreven zijn en voegt het weinig toe aan het bekende standpunt van de voorstanders, wat men daar dan ook precies onder zou moeten verstaan. Het is zeker geen aanvulling van of verbetering op het werk van Paul Scheffer.
Toch hebben we hier met een van de meest dringende en wetenschappelijk interessante sociale ontwikkelingen te maken sinds de tweede wereldoorlog, waar iedere socioloog en andere geesteswetenschapper q.q. in geïnteresseerd zou moeten zijn en dat hij tot object van wetenschappelijk onderzoek zou horen te maken..
Als de wetenschap van de electorale politiek een onderdeel is van de sociologie, wat ik vermoed, dan ligt het toch op zijn terrein om ons in zo’n artikel uit te leggen wat een multiculturele samenleving precies is. Is het een samenleving zoals die van New York, waar het publieke leven eenvormig is en in het privéleven een grote mate van variatie voorkomt? Is het het oude Osmaanse rijk met zijn autonome millets en een volledige afwezigheid van een gemeenschappelijk publiek leven zoals wij dat in Europa en Amerika kennen? Of misschien als de samenleving van het Joegoslavië van Milosevitch dat na het verdwijnen van het communisme bij gebrek aan culturele en politieke samenhang uiteenviel? Ik hoop eigenlijk dat Tillie en de leden van zijn vakgroep met multicultureel bedoelen een gemeenschap van alle inwoners van Nederland waarin ieder vanuit zijn eigen culturele achtergrond een bijdrage levert aan een vernieuwing van de samenleving. Maar iedere vorm van nadere precisering bleef in het artikel achterwege.
Van sociologen verwacht je dat ze inzicht kunnen verschaffen in wat er in je samenleving gebeurt. Hij herhaalt in zijn artikel het veel gehoorde standpunt dat het maar een klein groepje Moslims is dat radicaliseert en extremistisch is. Ik wil dat graag geloven. Ik heb inderdaad geen voorbeelden van radicalisering van moslims in mijn eigen kennissenkring. Maar hoe komt het dan dat na 9/11/01 de meerderheid van de in Nederland wonendeOok de Rote Armee Fraktion en de Rode Brigades waren kleine groepjes Moslims zei voor de aanslag begrip op te kunnen brengen? Waarom gingen toen op verschillende plaatsen in Nederland jeugdige Moslims juichend de straat op? Idem dito na de moord op Van Gogh, geen goedkeuring, maar wel begrip? Waarom houden alle vrouwen in Amsterdam de hand op hun tas als er groepjes Marokkanen in de tram zitten, ook voorstandsters van de multiculturele samenleving, zoals mijn aardige schoonzus, die nooit tot geweld zou oproepen, zou dehumaniseren of iemand juitsluiten uit het debat? En waarom vindt er veel meer geweld plaats op zwarte scholen dan op witte? Dat is misschien niet allemaal te wijten aan radicalisme en extremisme en ik persoonlijk hecht ook helemaal niet aan die woorden, maar het is wel vervelend en vraagt tegelijk ook om een sociologische verklaring.
Sociaal vindt daar iets plaats wat je niet kunt afdoen met een obligaat: ‘het zijn er maar een paar’. Ook de Rote Armee Fraktion en de Rode Brigades waren kleine groepjes, maar ze konden functioneren zolang erIets wordt toch geen wetenschap alleen omdat het zich wetenschap noemt? grote groepen radicaal linkse intellectuelen waren die hun rugdekking en schuilplaatsen boden. Extreem linkse bewegingen verdwenen van het toneel in west Europa toen die rugdekking niet meer gegeven werd. Ik ben geen socioloog en heb van het onderwerp ook niet de kennis die de gemiddelde academicus pleegt te hebben van andere vakken dan de zijne, maar ik zou menen dat sociologen op deze vragen een wetenschappelijk antwoord zouden moeten kunnen geven. Liefst met een aanwijzing hoe je er zo mee om kunt gaan dat de samenleving er niet door wordt geschaad.
Psychologie is geloof ik ook een geesteswetenschap maar hysterie is daar intussen geen wetenschappelijke term meer. Het is meer een algemene term geworden en wordt niet gebruikt voor een specifiek ziektebeeld, zegt Wikepedia erover. De term wordt denk ik in hoofdzaak gebruikt door deelnemers aan het publieke debat om anderen te diskwalificeren en zich zo ontslagen te voelen van de verplichting om op hun argumenten in te gaan.
Tillie beklaagt zich over politici die van de onrust over de Islamisering gebruik maken. Dat politici inspelen op onrust onder de bevolking lijkt mij een verschijnsel waar een socioloog geen moeite mee zou moeten hebben. Als het niet Fortuijn, Verdonk of Wilders was geweest, dan was het wel een ander. Je kunt denk ik van relatief geluk spreken als het een Fortuyn of een geroutineerd Kamerlid als Wilders is en geen Le Pen of Jörg Haider. Sociologen zouden voldoende inzicht in het maatschappelijke proces moeten hebben om juist hier hun zegeningen te tellen.
Mensen als Tillie hebben recht op hun politieke opvattingen, net als ieder ander. Maar waarom is het nodig die in een quasiwetenschappelijke vorm te gieten en in een alumnitijdschrift te publiceren in plaats van in de krant? Iets wordt toch geen wetenschap alleen omdat het zich wetenschap noemt?
Verscheen ook op het eigen weblog van Toon
Reacties
# 1
Frans Groenendijk:
Dat rapport zelf liegt er ook niet om. Hier een link naar het pdf-bestand. Het heeft een bespottelijke naam (Duurzame geesteswetenschappen), de commissie stond onder leiding van Job Cohen. Het stuk vermeldt op meerdere plaatsen dat het zo fijn is dat geesteswetenschappers zo vaak in de media te horen en zien zijn...
06-jan 2012 , 09:12
# 2 Deze Tillie lijdt net als INeke vd Valk aan een opvallende vorm van selectieve verontwaardiging. Een kleine toetsing aan de werkelijkheid had hem snel kunnen leren dat de 'Nedercult' geen product van de geest is, maar een reactie op gebeurtenissen van buiten: massale immigratie van moslims die zelf niet wensen te integreren, maar er op uit zijn om eerst een parallelle samenleving te vormen en vervolgens de meerderheid.
Ester Losita:
Deze Tillie lijdt net als INeke vd Valk aan een opvallende vorm van selectieve verontwaardiging. Een kleine toetsing aan de werkelijkheid had hem snel kunnen leren dat de 'Nedercult' geen product van de geest is, maar een reactie op gebeurtenissen van buiten: massale immigratie van moslims die zelf niet wensen te integreren, maar er op uit zijn om eerst een parallelle samenleving te vormen en vervolgens de meerderheid.
Maar mensen als Tillie en vdValk kunnen niets schrijven als ze hun theorieen empirisch gaan toetsen. Dus bedienen ze zich van dit soort pseudowetenschap, die alleen maar op zoek is naar bevestigende informatie en alle andere informatie negeert.
Publicaties als die van Tillie en vd VAlk zijn uitingen van cargo-cult, oftewel het opgesloten zijn in een waanwereld, die alleen tot doel heeft de bevrediging te leveren die in de echte wereld niet kan worden gevonden.
06-jan 2012 , 11:00
# 3 Nog even over de laatste alinea van Toon: Iets is alleen wetenschap als het toetsbaar is aan iets in de echte wereld. Anders is het gegoochel met woorden. Dit laatste is wat Tillie doet: hij relateert uitsluitend veronderstellingen over islam en uitlatingen van Wilders, Verdonk e.a. die populair zijn bij links als zijnde verkeerde ideeen over islam. Dit geheel van veronderstellingen gebruikt hij vervolgens om deze personen als lijdend aan waanideeen neer te zetten.
Ester Losita:
Nog even over de laatste alinea van Toon: Iets is alleen wetenschap als het toetsbaar is aan iets in de echte wereld. Anders is het gegoochel met woorden. Dit laatste is wat Tillie doet: hij relateert uitsluitend veronderstellingen over islam en uitlatingen van Wilders, Verdonk e.a. die populair zijn bij links als zijnde verkeerde ideeen over islam. Dit geheel van veronderstellingen gebruikt hij vervolgens om deze personen als lijdend aan waanideeen neer te zetten.
Deze techniek is gebaseerd op het stromanargument: men schrijft de tegenstander precies die meningen toe die men verafschuwt en die het eigen gelijk ondersteunen, zonder enige toetsing met de werkelijkheid (de werkelijk gedane beweringen van Wilders, Verdonk, enz. enerzijds en de werkelijke inhoud van islam anderzijds).
Deze methode ontleent zijn kracht aan het feit dat het prettiger is te geloven dat er niets aan de hand is en dat Wilders enz. overdrijven en het feit dat de media niet bereid zijn om de zwarte kant van de islam te tonen.
06-jan 2012 , 12:06
# 4 Toon schref: "Tillie ontleent aan Sierksma de navolgende kenmerken van een cargo cult: ...", en er volgt een opsomming?
André van Delft:
Toon schref: "Tillie ontleent aan Sierksma de navolgende kenmerken van een cargo cult: ...", en er volgt een opsomming?
Is dit echt wat Sierksma heeft geschreven? Als dat zo is, dan geeft men plotseling een heel andere invulling aan het begrip "cargo cult". Niet wetenschappelijk verantwoord.
Cargo cult science refers to practices that have the semblance of being scientific, but are missing "a kind of scientific integrity, a principle of scientific thought that corresponds to a kind of utter honesty". The term was first used by the physicist Richard Feynman during his commencement address at the California Institute of Technology, United States, in 1974.
http://en.wikipedia.org/wiki/Cargo_cult_science
En Richard Feynman doelde met "cargo cult science" mede op een hoop onzin die zich sociale wetenschap noemt.
"And they are intimidating people, by the way".
http://www.youtube.com/watch?v=IaO69CF5mbY
"Cargo cult" lijkt hier even twee betekenissen te hebben. Ze slaan beide op Tillie.
06-jan 2012 , 12:59
Reageren is niet mogelijk op dit bericht.