Nog 6 weken te gaan… , en dan?
Afgelopen donderdag vergaderden de Ministers van Financiën van de Europese lidstaten met hun collega’s van het IMF en de Wereldbank in Washington, op vrijdag gevolgd door de regeringsleiders van de G20. Op 4 november, over zes weken, staat een vervolgtop gepland in Cannes, waarin de regeringen van de deelnemende landen een ‘oplossing’ zullen presenteren… Ofschoon er feitelijk niets naar buiten werd gebracht na afloop van de laatste top dienen zich de contouren van de richting van de ‘oplossing’ waarin gedacht wordt zich langzaam aan.
» Om de Europese crisis te bezweren door het olijfolie staatje gecontroleerd failliet te laten gaan met tegelijkertijd de bezwering van het ‘besmettingsgevaar’ voor de overige knoflookstaten, wordt het volgende pakket aan maatregelen door de Europese regeringsleiders voorbereid:
- kwijtschelding van de helft (50%) van de uitstaande schulden van Griekenland aan ‘het buitenland’;
- uitbreiding van het EFSF naar € 2.000 miljard;
- een reddingsplan voor de Europese banken die in moeilijkheden dreigen te komen.
Om met dat laatste te beginnen: het zullen vooral de Griekse, Franse en Duitse banken zijn, die met het geld van het EFSF zullen worden geherkapitaliseerd. De belastingbetaler betaalt dus het gelag. Hoezo doet de private sector mee, Jan Kees?
Maar dat is nog niet alles.
Ook het IMF zit niet ruim bij kas. Haar oorlogskas van € 248 miljard in combinatie met een leencapaciteit van € 400 miljard lijkt bij lange na niet voldoende om de verwachte eurocrisis te bezweren (link naar uitlatingen Lagarde).
Dit verse geld zou bij de lidstaten van het IMF opgehaald worden. Dat zijn er 185 en ze storten het geld pro rata parte hun quota, dat wordt bepaald als functie van het BBP (bruto binnenlands product) van een land, de transacties op de lopende rekeningen en hun reservepolitiek. Het IMF kan ook leningen aangaan bij zowel private als bij officiële instellingen, maar de vraag is welke daarvan daartoe nog bereid lijken te zijn gelet op de huidige monetaire crisis. Het onderlinge wantrouwen tussen banken groeit met de dag en áls er al geld wordt geleend aan een andere bank, dan met een forse risicopremie.
Intussen doemen er naast financiële ook allerlei politieke wolken aan de horizon op, nu de Duitse Bundestag het recht heeft verworven om elk afzonderlijk deel van het ‘reddingsplan’ te beoordelen op haar mérites en desnoods tegen te houden. Zoals het Hof in Karlsruhe onlangs bepaalde. Dit betekent sowieso dat een ‘quick and dirty’ oplossing onmogelijk is, omdat het Duitse parlement er wat over moet zeggen. Gelukkig maar. De sleutel ligt dus in Berlijn.
Naar verluidt hebben doorwinterde politieke waarnemers nog nooit zo’n paniek gezien bij de regeringsleiders van de G20, afgelopen vrijdag. In de Financial Times schreef Wolfgang Munchau: “Nooit eerder zag ik de Europese politici zo bang als vorige week in Washington. Ze worden door de wereldgemeenschap dan ook met de vinger gewezen voor hun enorme verantwoordelijkheid in wat als een klein probleem begon in een van de landen van de Europese periferie, maar dat uiteindelijk uitmondde in een crisis die het voortbestaan van de eenheidsmunt bedreigt. (zie: http://goo.gl/w6f9P). Het loopt onze regeringsleiders dus dun door de broek. Dat geeft vertrouwen, maar niet heus. Men heeft dus geen oplossing.
Het is opvallend dat diezelfde regeringsleiders wèl weten wat er niet moet gebeuren: géén eurobonds (althans, nog niet..), géén bail out, géén monetisering, géén opsplitsing. Geen dit en geen dat. Maar wát dan wel dames en heren?
Intussen staat het water de ‘knoflookbanken’ aan de lippen.
Een kleine greep uit de feitelijke situatie:
De Italiaanse banken Intessa en Uni Crédit verloren respectievelijk 48% en 57% aan beurswaarde sinds 1 januari jongstleden. De Franse banken Sociéte Generale, BNP en Crédit Agricole tussen de 50 en 60%. De Duitse Commerzbank 64% en Duitslands trots, de Deutsche Bank 42%. Dat zijn serieuze percentages. Hele serieuze percentages. Alle reden tot zorg derhalve.
Want wat dreigt is een bankrun op de tegoeden. De meeste multinationale ondernemingen schijnen hun tegoeden al verplaatst te hebben naar nog wel solvabele banken (link naar alarmerend nieuws over Siemens). Maar wat als het grote publiek dit volgt? Dan kan men herkapitaliseren wat men wil, als het vertrouwen weg is in een bepaalde financiële instelling, dan valt daar geen kruid tegen te wassen.
De grote zorg van de G20 dat de ontwikkelingen zullen bijdragen tot het verlies aan vertrouwen in het mondiale monetaire systeem is derhalve beslist niet ongegrond en verklaart mede hun paniek. Want als dat gebeurt staat alles stil: van Peking tot Parijs en van Berlijn tot Washington.
Maar nu toch even terug naar het kleine staatje aan de Egeïsche zee. Geeft het niet te denken, dat een crisis in een landje met een BBP van nauwelijks meer dan € 200 miljard tot een zo ongekende financiële chaos kan leiden? Is dit voorbeeld niet een schoolvoorbeeld dat een Europese Superstaat nooit, maar dan ook nooit zal kunnen werken? Als een landje, dat nog geen 3% van de totale Europese economie uitmaakt, voor zo’n financiële crisis kan zorgen, dan lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat er met het politieke systeem iets grondig mis is. Wat dat betreft is het pleidooi van Wijffels en Boot om na te denken over een stabieler mondiaal monetair systeem, waarover ik gister schreef, natuurlijk verstandig, wenselijk en noodzakelijk. Maar wat dient er dan wèl te gebeuren?
Ik doe enkele aanbevelingen
Om te beginnen dienen regeringen zich aan afspraken te houden. Dat is de basis van elk vertrouwen. Frankrijk en Duitsland gaven het slechtste voorbeeld dat men kon bedenken door zich niet te houden aan de afspraken uit het Stabiliteitspact. Vervolgens werden afspraken uit het Verdrag van Maastricht, Lissabon en ECB geschonden. Wat betekenen die verdragen dan nog? Dan kan Leers evengoed zeggen: ik heb niks te maken met Europese verdragen over asielbeleid, om maar een dwarsstraat te noemen. Afspraak is afspraak dus.
Ten tweede dient de ECB een werkelijk politiek onafhankelijk orgaan te zijn, die het monetaire beleid bepaalt. Niet de lidstaten, waarvan we allemaal weten dat Frankrijk de grootste politieke zondaar is.
Ten derde dient het benoemingsbeleid voor internationale topfuncties eens kritisch bekeken te worden. Hoe bestaat het dat de Troika (IMF, ECB en EC) worden bemensd door personen uit de probleemlanden? De slager keurt zijn eigen vlees.
Ten vierde dienen lidstaten de ongebreidelde groei van hun quartaire sector terug te dringen. Geeft het niet te denken, dat een crisis in een landje met een BBP van nauwelijks meer dan € 200 miljard tot een zo ongekende financiële chaos kan leiden?Meer en meer overheid betekent doorgaans minder en minder economische groei. Die groei moet komen uit stimulering van ondernemerschap en (technologische) innovatie. En investeren in goed onderwijs. Dus in tegenstelling tot wat Wijffels en Boot propageren ben ik voorstander van juist méér eigen initiatief en vrijheid in plaats van minder. Centraal geleide economieën hebben in het verleden bewezen te hebben gefaald. Leren we dan niets uit het verleden?
Ten vijfde dient men terughoudend te zijn met het creëren van fiat geld. Geldscheppende instellingen als primaire banken, centrale banken en -vooral- nationale staten, dienen veel stringentere afspraken te maken over de maximaal toegestane hoeveelheid geld dat in omloop wordt gebracht. Alleen op die manier kan men er in slagen om ongecontroleerde groei van ‘gebakken lucht’ tegen te gaan. Dit betekent uiteraard een herbezinning over onze verzorgingsstaat. Want de vraag dringt zich uiteraard op of we dat wel kunnen blijven betalen. Mijn antwoord daarop is een eenvoudig ‘nee, dat kunnen we niet’. Het roer moet dus om en een versobering is broodnodig. Het is geen conclusie waar je vrolijk van wordt, maar wel de enige die mogelijkerwijs kan leiden tot een structureel herstel van de economie.
De voorgestelde oplossing van een Verenigde Staten van Europa, een centraal geleide economie met een uitgebreid ambtenaren apparaat is een verkeerde oplossing van de huidige problematiek. Sterker nog, zij zal de crisis verder versterken.
Zoals gezegd, over zes weken komt de G20 wederom bijeen in Cannes, de plaats waar het bekende Internationale Filmfestival wordt gehouden. We mogen hopen dat de oplossing die de G20 daar verzint geen horrorfilm oplevert, maar zeker daarvan ben ik allerminst..
Reacties
# 1 Gisteren las ik het interview in het Financieel Dagblad met Wellinks opvolger Knot. Ik werd er niet gerust op. Het gemak waarmee gesproken wordt over uitbreiding van het noodfonds, of mogen we al zeggen EFSF-fonds, naar duizend of vijftienhonderd miljard... Ik snap wel dat het dan niet gaat om bedragen die rechtstreeks op overheidsbegrotingen voorkomen en ik kan ook zijn redenering wel volgen wanneer hij zegt "hoe meer middelen je klaar hebt liggen om dit te doen, hoe minder je er zult hoeven te gebruiken". De interviewer wijst er op dat bedragen tot 3000000000000 euro genoemd worden en dan wijst Knot er op dat er toch wel een bovengrens zit en waarbij hij uit zich zelf begint over de wankele positie van Frankrijk. "De spankracht wordt dan nog bepaald door Duitsland, Nederland, Luxemburg, Oostenrijk en Finland".
Frans Groenendijk:
Gisteren las ik het interview in het Financieel Dagblad met Wellinks opvolger Knot. Ik werd er niet gerust op. Het gemak waarmee gesproken wordt over uitbreiding van het noodfonds, of mogen we al zeggen EFSF-fonds, naar duizend of vijftienhonderd miljard... Ik snap wel dat het dan niet gaat om bedragen die rechtstreeks op overheidsbegrotingen voorkomen en ik kan ook zijn redenering wel volgen wanneer hij zegt "hoe meer middelen je klaar hebt liggen om dit te doen, hoe minder je er zult hoeven te gebruiken". De interviewer wijst er op dat bedragen tot 3000000000000 euro genoemd worden en dan wijst Knot er op dat er toch wel een bovengrens zit en waarbij hij uit zich zelf begint over de wankele positie van Frankrijk. "De spankracht wordt dan nog bepaald door Duitsland, Nederland, Luxemburg, Oostenrijk en Finland".
Om enig idee te behouden over welke waanzinnige bedragen er gesproken wordt moet je die 2 of 3 met 12 nullen afzetten tegen een 1,1 met 8 nullen: de omvang van zo'n fonds gedeeld door het aantal inwoners in die 5 landen. (het gaat dan over een potje van meer dan 20000 euro per persoon).
Knot beweert ook dat er democratische controle is over wat het noodfonds doet..
In zijn opmerkingen over Basel-II en Basel-III "Onze Nederlandse grootbanken hebben de tijd gebruikt om toe te werken naar core-equityratio's rond de 10%. Die banken zijn gewoon absoluut sterk genoeg." heb ik gewoon niet zo veel vertrouwen. In de financiële wereld gaat het in hoge mate om vertrouwen en als iemand dat vertrouwen moet uitstralen dan is het de president van de nationale bank.
26-sep 2011 , 10:31
# 2
trias politica:
Frans, het systeem is moreel en financieel failliet. Zelfs de geplande verhoging naar 2000 miljard oftewel 200.000.000.000.000 euro's is not enough to save political idolness. We worden geregeerd door een stelletje idealisten die het credo 'Alle Menschen werden Brüder' tot levenslied verheven hebben. Nooit van mijn leven dat ik daarin mee kan gaan. We moeten naar een politiek van realisme, gezond verstand en integriteit. Morgen meer.
26-sep 2011 , 10:44
# 3 Volledig eens met Trias, behalve met de spreuk. "Alle Menschen werden unsere Sklaven", zou beter gekozen zijn.
lucky9:
Volledig eens met Trias, behalve met de spreuk. "Alle Menschen werden unsere Sklaven", zou beter gekozen zijn.
Een splitsing van de Eurozone is onvermijdelijk. Hoe langer men wacht hoe noordelijker de collateral dammage zal vallen.
Allicht is dat ook de bedoeling.
26-sep 2011 , 11:34
# 4
John:
Is het niet opvallend dat uitgerekend in Berlijn zo ongeveer alles wat over is van het oude Babylon te vinden is?
27-sep 2011 , 02:23
# 5 Mooi stuk van Trias. Het probleem is naar mijn mening nu niet meer Griekenland, al zal een oplossing daar wel moeten beginnen. Door verwaarlozing is het Griekse schuldenprobleem nu eender geworden als dat van de eerdere bankencrisis: het onderlinge vertrouwen bij de banken is weg en daardoor dreigt de geldcirculatie te stokken.
toon kasdorp:
Mooi stuk van Trias. Het probleem is naar mijn mening nu niet meer Griekenland, al zal een oplossing daar wel moeten beginnen. Door verwaarlozing is het Griekse schuldenprobleem nu eender geworden als dat van de eerdere bankencrisis: het onderlinge vertrouwen bij de banken is weg en daardoor dreigt de geldcirculatie te stokken.
Dat is de reden waarom ook Amerika en andere grote financiële spelers zich nu bij de Europeanen melden. Het gaat er niet zo zeer meer om met welke oplossing men komt, als er maar gedecideerd wordt opgetreden.
Het is duidelijk dat Duitsland hier het voortouw moet nemen. Men moet daar eerst intern draagvlak zien te krijgen, dan de Noordelijke staten achter een voorstel verenigen en dat dan doordrukken bij de twintig.
Vervolgens de inhoud van het voorstel. Ik denk persoonlijk dat we ons heen moeten zetten over de irritatie die we voelen met de Grieken. We zullen via de ECB de vorderingen op Griekenland moeten overnemen uit de markt voor whatever de reële waarde is op dit moment. Dat aanbod moet een paar weken geldig blijven en de banken die er geen gebruik van maken moeten het zelf weten. Griekenland erkent alleen nog de schulden aan de ECB. Het stapt uit de euro en de Neodrachme die bij uitgifte gelijk is aan de euro devalueert tot een niveau waarop Griekenland weer concurrerend wordt. De ECB ruilt de bestaande eurovorderingen in voor Neodrachme vorderingen die we zullen moeten afwaarderen tot zestig procent van het gemiddelde Griekse GNP over de laatste vijf jaar. Daarmee is het probleem Griekenland van de baan en houden we de andere zuidelijke EU landen over. Daarvan zullen de schulden een tijdlang renteloos moeten worden gemaakt en er zal een strak aflossingsschema moeten komen, aangepast per land. Dat zal werk worden voor de Troika. Wie meent zich de euro niet meer te kunnen permitteren stapt uit, zodra de schuldenlast is gedaald beneden een afgesproken peil.
Er moet een stabilisatiepact komen met nieuwe strengere regels en een commissaris, niet van de EU maar van de ECB die op naleving toeziet en die boetes op kan leggen.
Als het Duitse plan niet worden geaccepteerd door de zuidelijke en oostelijke landen zeggen we het EU verdrag op en maken een nieuwe Europese overeenkomst zonder Europees parlement en zonder Commissie, maar met organisaties als de ECB die door de lidstaten worden geregisseerd. Iedere van die organisatie zal een bestuur krijgen dat beslissingen kan nemen die alle lidstaten aangaan. Dat bestuur legt jaarlijks verantwoording af aan de vergadering van lidstaten en heeft een zittingsduur van minimaal vier en maximaal zeven jaar.
Het is evident dat we niet door moeten gaan met het bestaande bestel. Als we niet op korte termijn een Europese organisatie op kunnen zetten die werkt kunnen we er beter mee ophouden. Het is bovendien een illusie te menen dat de wereld geldomloop definitief gered zal zijn als de Eurocrisis is opgelost. Maar als we nu geloofwaardige maatregelen nemen zou er in elk geval in Europa een autoriteit komen die besluiten kan nemen. En dat zal nodig zijn, moet men vrezen.
27-sep 2011 , 03:59
# 6 Toon, dank voor je uitvoerige reactie. Ik heb twee opmerkingen.
trias politica:
Toon, dank voor je uitvoerige reactie. Ik heb twee opmerkingen.
1. Je realiseert je hopelijk wel dat jouw voorstel een gigantische herkapitalisatie van de ECB noodzakelijk maakt ? In de orde van grootte van de voorgestelde verhoging van het EFSF.
2. Het handhaven van één eurozone met de overige zuidelijke staten vind ik geen goed plan. Niet alleen is de situatie in m.n. Spanje en Italië veel zorgwekkender dan in de media wordt verteld, het probleem van verschillende groeisnelheden en begrotingsculturen wordt er niet mee opgelost. Ik ben niet optimistisch dat men deze cultuur kan veranderen, zelfs niet onder druk. Het is misschien pijnlijk voor de eurofiele politici, maar we zouden moeten erkennen dat het muntunie experiment jammerlijk is mislukt. Het was een vlucht naar voren waarover vooraf onvoldoende goed is nagedacht. Een stabiel financieel systeem creëert men niet door dwang, maar door economische logica. Die logica ontbrak in de muntunie. Voor een fiscale, politieke unie is onvoldoende draagvlak, dus die kant moeten we evenmin uit. Kortom, opsplitsen en economisch samenwerken is het enig haalbare alternatief.
27-sep 2011 , 04:21
# 7 Ja, ik weet dat het duur is maar al het andere is nog duurder. we kunnen ons geen herhaling van 1929 permitteren.
toon kasdorp:
Ja, ik weet dat het duur is maar al het andere is nog duurder. we kunnen ons geen herhaling van 1929 permitteren.
Ik denk dat Italie en Spanje zullen uitstappen en Frankrijk niet. Spanje kan zich de werkloosheid niet langer veroorloven en Italië zal eerst orde op zaken moeten stellen. Het verschil tussen Noord en Zuid Italië is nu groter dan tussen Italie en de de rest van de Unie. Misschien kunnen ze beter Italie splitsen en het Noorden in de eurozone laten maar het zuiden niet. Ik vind het wonderlijk dat de meeste mensen niet zien hoe gevaarlijk de situatie is waar we nu in zitten.We moeten hoe dan ook naar iets toe dat geloofwaardig is
27-sep 2011 , 04:55
# 8 Er is maar een oplossing de definitieve afslanking tot op het niveau waar een gemeenschappelijke hechte economische muntunie kàn en kon gerealiseerd worden. Alle anderen moeten wegens onderlinge discrepanties individueel naar de exit.
lucky9:
Er is maar een oplossing de definitieve afslanking tot op het niveau waar een gemeenschappelijke hechte economische muntunie kàn en kon gerealiseerd worden. Alle anderen moeten wegens onderlinge discrepanties individueel naar de exit.
Spijtig genoeg is dat scenario nooit voorzien noch geschreven.
Een bewijs van onkunde en onverantwoordelijkheid van onverkozen apparatsjiks die hun navel adoreerden.
27-sep 2011 , 09:19
Reageren is niet mogelijk op dit bericht.