Over de verstandige real-politiek van Israël
» 
Verdedigers van de westerse beschaving die sterk partij kiezen voor Israël, wordt wel voor de voeten geworpen dat die steun alleen een vorm van real-politiek is van de variant "de vijand van mijn vijand is mijn vriend", waarbij het mohammedanisme de gezamenlijke vijand zou zijn. Ik moet niets hebben van zo'n insteek: niet zo zeer vanwege morele verwerpelijkheid maar omdat zo'n benaderingswijze gemakkelijk leidt tot domme kortzichtigheid: zie de vriendschap van de VS voor de jihadisten in hun strijd tegen de Russische vijand in Afghanistan, zie de vriendschap van de VS -onder Bush en Obama- voor tal van soennitische regimes, tot en met Turkije en Saoedi-Arabië, vanwege de veronderstelde gedeelde vijandschap tegenover de Iraanse sjiieten. Het andere uiterste -alleen samenwerken met mensen en landen met wie je het in alle opzichten goed kunt vinden- is, zeker in kwesties van oorlog en vrede, nog dommer.
Onder de machthebbers in Israël komen slimheid, denken op lange termijn en hoogstaande morele waarden gelukkig echter op ruime schaal voor. Niet voor niets werd onlangs in een omvangrijk internationaal onderzoek vastgesteld dat mohammedanen die in Israël wonen in ongeveer tien keer zo grote aantallen positief denken over joden dan in de rest van de wereld!
Dat Iran zenuwachtig wordt van de samenwerking van hun buurland Azerbeidjan met Israël stemt me dan ook optimistisch. Daarom hier de integrale vertaling van een stuk van STRATFOR, Global Intelligence. Stratfor:
In de week van 07 augustus liepen de diplomatieke spanningen tussen Iran en Azerbeidjan sterk op. De relaties tussen de twee buurlanden zijn al heel lang niet zo goed, maar een groeiende bron van conflict tussen Bakoe en Teheran ligt in de uitbreiding door Azerbeidjan van de samenwerking met Israël, op militair en spionage gebied, tegen Iran.Goed bewust van de machtsstrijd die zich op dit moment afspeelt in Iran, blijkt dat in ieder geval enkelen in Bakoe inspelen op die tegenstellingen
Hoewel Azerbeidjan al sinds het begin van de jaren 1990, na de val van de Sovjet-Unie, samenwerkt met Israël, levert het vooruitzicht van hun intensievere samenwerking met de nemesis van de islamitische republiek grote zorgen op voor Teheran. Iraanse leiders lijken niet eensgezind over hoe de relatie met Azerbeidjan vorm te geven, maar de dreiging van nauwere banden tussen Israël en Azerbeidjaan zou Iran er toe kunnen aanzetten om subversieve activiteiten te organiseren in Azerbeidjan om Bakoe te demonstreren wat voor prijs verbonden is aan nauwere banden met het Westen. Rusland zal de Azerbeidjaans-Israëlische relatie ook scherp monitoren met het oog op het in stand houden van haar invloed in de Kaukasus, maar Moskou kan de grote bezorgdheid van Teheran ook gebruiken als een extra hefboom in haar relatie met Iran.
Een Iraanse generaal die voor zijn beurt spreekt?
In een interview met het Iraanse semi-officiële persbureau Mehr op 9 augustus, heeft Hassan Firouzabadi, topman van de Armed Forces Joint Staff Command de Azerbeidjaanse autoriteiten ervan beschuldigd religieuze sjiieten slecht te behandelen en "zionisten" speelruimte te geven op Azerbeidjaans grondgebied. Hij zei toen:
Als dit beleid doorgaat, zal het eindigen in duisternis, en het zal niet mogelijk zijn om een opstand van het volk van Aran [Azerbeidjan] te onderdrukken. De mensen van Aran hebben Iraans bloed in hun aderen, en hun harten zijn gevuld met liefde voor de Koran en de islam.
De verklaring van Firouzabadi trok al snel de aandacht van de Azerbeidjaanse leiding, en niet zonder reden. Van tijd tot tijd zullen Iraanse functionarissen van secundair of tertiair niveau kritiek spuien tegen Bakoe vanwege het trotseren van Azerbeidjans eigen islamitische traditie. Dat een militaire ambtenaar die officieel geen politieke rol vervult, laat staan een militair van het hoge niveau als van Firouzabadi, een bedekte politieke dreiging uit tegen Azerbeidjan is echter uitzonderlijk.
De Azerbeidjaanse regering kwam dan ook snel met scherpe kritiek op de Iraanse regering vanwege de uitspraken van Firouzabadi. Woordvoerder Elxan Poluxov van het Azerbeidjaanse ministerie van Buitenlandse Zaken liet op 11 augustus weten dat Azerbeidjan hecht aan het principe van niet-inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van onafhankelijke staten en dat de Azerbeidjaanse staat nooit zal toestaan dat een ander land ingrijpt in haar binnenlandse aangelegenheden. Poluxov zei verder:
Het is op zijn minst verrassend om politieke verklaringen te vernemen uit de mond van een militair. Het zou beter zijn als militairen zich bezighielden met hun werk en politici met het hunne.
Goed bewust van de machtsstrijd die zich op dit moment afspeelt in Iran, blijkt dat in ieder geval enkelen in Bakoe inspelen op die tegenstellingen.
Vice-voorzitter van de Nieuw Azerbeidjan Partij (YAP) Ali Ahmadov gaf op 12 augustus eveneens een lange verklaring uit waarin hij Firouzabadi sterk veroordeelde en het beleid van Bakoe verdedigde en uitsprak dat Azerbeidjan zelfstandig beleid voert in het belang van haar volk en staat, niet voor anderen. Hij voegde eraan toe dat wie "de opstelling van Azerbeidjan niet respecteert een grote fout maakt," en dat Bakoe de opmerkingen van de Iraanse generaal beschouwt als "respectloos tegenover Azerbeidjan en haar regering en als een mislukte poging om druk uit te oefenen."
Het Iraanse antwoord was vooral onsamenhangend.Azerbeidjan is een overwegend seculier land, een traditie die de regering van president Ilham Aliyev keihard probeert te verdedigen tegenover de groeiende assertiviteit van Iran en Turkije Sommigen onder de Iraanse leiders probeerden de opmerkingen van Firouzabadi te bagatelliseren en zich te distantiëren, de Iraanse ambassade in Azerbeidjan reageerde op 10 augustus eerst met een vaag geformuleerde ontkenning dat het Firouzabadi geweest was die de opmerking had gemaakt: "De uitspraken hebben geen betrekking op Firouzabadi. Het verspreide bericht is het gevolg van onbegrip bij de media."
Daarna gaf Ali Larijani, voorzitter van het Iraanse parlement, Firouzabadi er van langs -zonder hem bij naam te noemen- in een Fars News Agency bericht van 12 augustus, waarin hij zei: "Sommige ambtenaren zouden de betrekkingen tussen Iran en haar buurlanden of andere islamitische landen (sic) niet moeten beschadigen door zonder reden hun standpunt naar buiten te brengen."
De schijnbare discrepantie tussen Firouzabadi en de politieke leiding in Iran is om een aantal redenen opmerkelijk. Firouzabadi dankt zijn positie aan de Iraanse 'Opperste Leider' Ali Khamenei en, terwijl zijn visie radicaler is, is het vreemd voor iemand van zijn statuur zo openlijk zich afwijkend uit te laten, met name over politieke aangelegenheden. Het is echter belangrijk op te merken dat de voortdurende machtsstrijd in Iran tussen de president [Ahmadinejad] en de gevestigde geestelijke orde, het onbedoelde effect heeft dat de militaire leiding meer politieke ruimte heeft gekregen om haar standpunt uit te dragen. In deze complexe machtsstrijd, wordt de Islamitische Revolutionaire Garde ingezet tegen de Iraanse Artesh leiderschap (het leger) in de bredere strijd tussen de Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad en de geestelijken. Het blijft onduidelijk of Firouzabadi op eigen houtje sprak en hoe precies zijn zet past in deze bredere machtsstrijd, maar de gespannen uitwisseling tussen Teheran en Bakoe van de afgelopen week onderstreept de groeiende belangentegenstelling tussen de buurlanden terwijl Azerbeidjan werkt aan het versterken van de relatie met het Westen.
Ongemakkelijk buren
Gelegen tussen drie grote regionale spelers -Iran, Turkije en Rusland- is Azerbeidjan gedwongen een complex buitenlands beleid te voeren ten opzichte van elk van deze buren. Voor wat betreft de relatie met Iran zorgen de overlappende demografische gegevens voor een aantal bronnen van geopolitieke spanning. Ongeveer 85 procent van de bevolking van Azerbeidjan is sjiiet, hetgeen Iran -als dominante sjiitische macht- de mogelijkheid biedt een (sektarische) voet aan de grond te krijgen in de Kaukasus. Echter, de russificatie van Azerbeidjan die al begon in de vroege 19de eeuw, heeft Azerbeidjan tot een overwegend seculier land gemaakt, en dat is een traditie die de regering van president Ilham Aliyev keihard probeert te verdedigen tegenover de groeiende assertiviteit van Iran in het Midden-Oosten en tegenover Turkije dat onder het bewind van de islamistisch gewortelde AK-partij steeds meer met een religieus-conservatieve blik kijkt naar zijn buren.
Groeiende Israëlisch-Azerbeidjaanse banden verontrusten Iran
Iraanse politieke en religieuze figuren vallen dus regelmatig de regering Aliyev aan vanwege het secularisme en de behandeling van sjiitische gelovigen in Azerbeidjan (de religieuze conservatieve minderheid van Azerbeidjan is geconcentreerd in het zuiden langs de grens met Iran). Dat Iran de dezelfde religieuze conservatieven in Azerbeidjan verdedigt die de overheid in bedwang probeert te houden, heeft geleid tot speculaties in Bakoe dat Iran in stilte oppositiegroepen tegen Aliyev steunt en intussen Iraanse media inzet om binnenlandse tegenstellingen in Azerbeidjan aan te wakkeren.
Van haar kant, vreest Iran dat Bakoe de wens heeft en in staat is om spanningen onder de grote Azeri bevolking, geconcentreerd in het noorden van Iran (grofweg 25 procent van de bevolking van Iran), aan te wakkeren. Iraanse angst voor mogelijke steun van Bakoe aan een Azeri opstand op Iraans grondgebied drijft Iran in de richting van Armenië -de belangrijkste vijand van Azerbeidjan- met als doel Bakoe zodanig bezig te houden met het geschil over Nagorno-Karabach [Een gebied met onduidelijke status waarover Armenië en Azerbeidjan begin jaren 90 oorlog om voerden] om zelfs maar te denken aan het aanwakkeren van problemen in Iran. Bovenop deze spanningen zijn er dan nog de territoriale aanspraken van Iran op de olie- en gasreserves van Azerbeidjan in de Kaspische Zee.
Israël
Spanningen tussen Bakoe en Teheran zijn niets nieuws, maar dat de dynamiek ervan nu een punt bereikt waarop een hoge Iraanse generaal als Firouzabadi het noodzakelijk acht om een verkapte bedreiging te uiten in de richting van de Azerbeidjaanse regering, heeft waarschijnlijk meer te maken met de Iraanse zorg over Israël dan met de onverzettelijke positie van Aliyev met betrekking tot het secularisme of rechten met betrekking tot de Kaspische Zee. Aangezien de relatie van Azerbeidjan met Iran al lang gespannen is, heeft de Azerbeidjaanse regering weinig moeite met het ontwikkelen van een strategische relatie met Israël. Israël is de vierde grootste handelspartner van Azerbeidjan (een groot deel van de positieve handelsbalans tussen Azerbeidjan en Israël is te danken aan de olie-export), maar meer recent is de focus van de samenwerking van beide landen met name komen te liggen op het gebied van inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
Vanuit het perspectief van Israël, is Azerbeidjan politiek en geografisch bij uitstek geschikt als een belangrijke luisterpost en als een Forward Operating Base aan de noordgrens van Iran. Stratfor bronnen melden dat de Azerbeidjaans-Israëlische samenwerking op dit gebied cruciaal is geweest voor het in de gaten houden van de voortgang van het nucleaire programma van Iran. Het verkeer van mensen en materieel over de poreuze Iraans-Azerbeidjaanse grens vormt ook een belangrijke sleutel voor Israëls mogelijkheden om de nucleaire inspanningen van Iran te laten ontsporen. Uiteindelijk moet Iran vrezen voor de mogelijkheid dat de Israëlische luchtmacht steun van Azerbeidjan krijgt voor een mogelijke aanval op Iran.
Omgekeerd ondersteunt Israël Azerbeidjan met waardevolle training voor de veiligheids- en inlichtingendiensten en wordt het land een steeds belangrijker leverancier van militair materieel voor Azerbeidjan. Azerbeidjans rijkdom aan gas en olie heeft Bakoe in staat gesteld een programma van militaire expansie te ontwikkelen, inclusief plannen om in de komende twee jaar het Azerbeidjaanse defensiebudget te verhogen tot meer dan $ 3 miljard (tegenover 380 miljoen dollar in Armenië). Azerbeidjan steunt nog sterk op Rusland en de voormalige Sovjet-staten Wit-Rusland en Kazachstan voor het grootste deel van zijn militaire hardware, maar de regering Aliyev probeert ook het aantal defensiepartners te vergroten, waarbij ze specifiek naar Israël en de NAVO-landen kijken voor hulp bij de modernisering van het militaire apparaat.
Terwijl Azerbeidjans inspanningen om met Amerika defensie deals te sluiten gefrustreerd worden door de Armeense lobby in Washington en een Amerikaans wapenembargo tegen Azerbeidjan dat van kracht is sinds 1992, wordt Israël door Bakoe gezien als een belangrijke toegangspoort tot het verkrijgen van westers militair materieel en expertise.
Stratfor bronnen hebben onlangs gerapporteerd dat er een belangrijke deal wordt afgesloten met Israël voor levering van technologie voor onbemande vliegtuigen.
Het zou een ernstig probleem opleveren voor Iran indien de samenwerking tussen Israel en Azerbeidjan op het gebied van veiligheids- en inlichtingendiensten uit zou groeien tot een meer robuuste militaire relatie waarbij Azerbeidjan de technische opleiding krijgt die noodzakelijk is om een eigen militair-industrieel complex te ontwikkelen. Iran is nu al zenuwachtig door de groeiende steun van Azerbeidjan aan Israël om de ontwikkelingen binnen Iran in de gaten te houden, meer in het bijzonder haar nucleaire project, en Teheran vreest een verdere versterking van de banden tussen deze twee strategische bondgenoten.
Dit kan verklaren waarom Iran geen heldere lijn lijkt hebben in haar steeds gecompliceerder relatie met Azerbeidjan. Iran heeft er belang bij om Bakoe in te peperen wat de kosten van de samenwerking met Israël zijn: behalve agressieve verklaringen zoals die van Firouzabadi, zou Iran gebruik kunnen maken van zijn geheime mogelijkheden op Azerbeidjaans grondgebied om het land te destabiliseren, met name in het religieus-conservatieve zuiden. Maar Iran wil daarbij niet al te provocatief te werk gaan, want dat zou het onbedoelde effect kunnen hebben dat Azerbeidjan sterker in de armen van het Westen gedreven wordt; vandaar de omzichtige reactie van Larijani op de verklaring van Firouzabadi.
Rusland houdt intussen waarschijnlijk ook nauwlettend de ontwikkeling van de Israëlisch-Azerbeidjaanse strategische relatie in de gaten. Moskou wil niet dat Bakoe op defensiegebied de banden met het Westen versterkt en daarmee de Russische militaire slagkracht tegenover Azerbeidjan verzwakt. Maar Rusland heeft ook een complexe relatie met Israël en zou gebruik kunnen maken van de positie die Israël verworven heeft met betrekking tot het militair-industrieel complex van Azerbeidjan om te onderhandelen over de militaire relatie van Israël met de andere staten in de voormalige Sovjet-periferie, zoals Georgië.
Rusland zou bovendien de uitbreiding van Israëlisch-Azerbeidjaanse samenwerking op het gebied van de inlichtingendiensten kunnen benutten als een hefboom in de richting van Iran. Iran en Rusland zijn natuurlijke rivalen, maar Teheran kijkt nog steeds naar Moskou voor steun tegen het Westen, terwijl Rusland Iran gebruikt als ruilmiddel in de onderhandelingen met de Verenigde Staten. Hoe meer bezorgd Iran wordt door de Azerbeidjaans-Israëlische banden, des te meer kan Rusland zichzelf nuttig maken tegenover Iran voor wat betreft het van tijd tot tijd selectief aan Iran doorspelen van informatie over wat de Azeri's en de Israëli's voor plannen maken.
Link naar het origineel: Growing Israeli-Azerbaijani Ties Worry Iran, August 12, 2011.
Reacties
# 1 Mooi dat er verder gekeken wordt dan onze neus lang is.
Maarten:
Mooi dat er verder gekeken wordt dan onze neus lang is.
Dank voor dit artikel.
13-aug 2011 , 11:48
# 2
sophie:
Goed stuk. Graag meer van dit soort stukken, want dit zullen de MSM ons nooit vertellen.
14-aug 2011 , 01:37
Reageren is niet mogelijk op dit bericht.