Sociologisch gefundeerd beleid
In Delft is een sociologe gepromoveerd op een proefschrift waarin ze aantoonde dat het beleid van gemeenten niet werkt om meer en minder welgestelde groepen uit de bevolking samen in één wijk te laten wonen. Dat gebeurt de laatste jaren met het doel ze op deze manier met elkaar in contact te brengen en op die manier de minder bedeelden een beter netwerk te bezorgen. Een goed voorbeeld is IJburg in Amsterdam waar 30% van de huizen sociale huurwoningen zijn, die in hoofdzaak bewoond worden door allochtonen. De rest zijn koopwoningen. Van verkeer tussen de twee bevolkingsgroepen is geen sprake.
» Is dat een verrassing, deze uitslag van het onderzoek? Niet echt. Het komt niet vaak voor dat een sociologisch onderzoek iets oplevert dat bij de onderzochte bevolking niet allang bekend was. nergens is er een voorbeeld aan te wijzen van beleid dat als gevolg van sociologisch onderzoek een beter resultaat heeft opgeleverd dan beleid dat uitsluitend met gezond verstand zou zijn gemaaktOok voor buitenstaanders is het meestal geen verassing. Dat is ook niet de functie van dit soort onderzoeken. De functie is om overheden te legitimeren bij het wijzigen van beleid dat op eerdere sociologische onderzoeken is gebaseerd. Gemeenten en andere overheidsinstellingen hebben beleidsafdelingen en die worden bezet door sociologen. Beleid dat niet wetenschappelijk, d.w.z. sociologisch, is gefundeerd, mankeert legitimiteit en geen behoorlijke politicus of bestuurder durft er mee aan te komen.
Dat overheden beleid voeren is onvermijdelijk. Zij beschikken over een groot deel van ons nationaal inkomen en ze kunnen het geld niet zo maar uit het raam gooien.
Dat er onderzoek gedaan wordt voordat uitgaven in een budget terecht komen en rechtsgeldig door de bestuurder kunnen worden verricht, dat is oké. Maar waarom door sociologen? De grote en onverantwoorde uitgaven die gemoeid zijn geweest met het bouwen van de huurwoningen op IJburg, die veel goedkoper ergens anders hadden kunnen worden gebouwd, zijn een gevolg van mislukt sociologisch beleid. Niet alleen in Nederland maar overal in de westerse wereld is er geen voorbeeld aan te wijzen van beleid dat als gevolg van sociologisch onderzoek een beter resultaat heeft opgeleverd dan beleid dat uitsluitend met gezond verstand zou zijn gemaakt. In Amerika heeft men vijftig jaar sociologisch beleid in de getto’s achter de rug zonder een enkel positief resultaat. De kinderen van gettobewoners die het nu beter hebben dan hun ouders zijn allemaal ex-gettobewoners, d.w.z. mensen die de omgeving zijn ontvlucht en zich aan de sociologische bemoeiingen hebben onttrokken Verbetering van het leefklimaat in de getto’s zelf blijkt met behulp van dit soort beleid niet mogelijk te zijn. In beide gevallen bleek de oorzaak te zijn dat er geen ambtenaar was in wiens portefeuille het probleem zatWe kennen zelf het voorbeeld van de Bijlmer. Op sociologische uitgangspunten gebouwd, maar de doelgroep wilde er niet aan. Vanwege de grote leegstand leek het de Amsterdamse overheid een goede opvangplek voor de massale stroom Surinamers die na de onafhankelijkheid in 1975 naar Nederland trok. Zonder dat iemand zich dit ooit als beleid had voorgenomen werd de Bijlmer de eerste grote Afro-Europese wijk van Nederland. De koopwoningen waren daar aan de straatstenen niet meer kwijt te raken en de verliezen op het dure project zijn enorm geweest.
Een ander voorbeeld van sociologische missers op grote schaal is de reclassering. Die dient ertoe om het recidivecijfer in Nederland omlaag te brengen. Er wordt heel weinig over gepubliceerd, maar wat we ervan weten wijst erop dat ook de effectiviteit van de reclassering niet aantoonbaar is.
Karel van het Reve schreef ooit dat als er in de vijftig jaar dat hij erop gelet had iets dat de moeite waard was had plaats gevonden in de sociologie, het hem dan zeker zou zijn opgevallen. Hem was niets opgevallen. Hij gaf een paar voorbeelden van maatschappelijke misstanden die niemand konden zijn ontgaan, maar waar toen hij het schreef nog nooit een beleidsambtenaar iets aan had gedaan. Ik heb de moeite genomen die voorbeelden na te trekken. Een was het landbouwvergif dat tientallen jaren de vogelstand heeft bedreigd voor iemand er wat aan deed. Het ander waren de betonnen tegels onder de klimrekken op kinderspeelplaatsen. Er bleken goede bureaucratische redenen te zijn voor het voortduren van de mistoestanden van Van het Reve. De tegels hebben tien jaar geduurd en het vogelgif twintig. In beide gevallen bleek de oorzaak te zijn dat er geen ambtenaar was in wiens portefeuille het probleem zat. Pas toen die er kwam werd het opgelost. Maar ook dit soort bureaucratische belemmeringen voor beleid vormen een probleem dat sociologen niet weten op te lossen. Het is nu twintig jaar later en dat is nog steeds precies zo. Sociologie voegt niets toe en afschaffen van die studierichting zou een besparing opleveren zonder dat iemand er schade van zou ondervinden. Het verschil zou zijn dat voortaan de beleidsafdelingen zouden worden bemand door lieden met een middelbare opleiding. Net zo goed en een stuk goedkoper. Maar ik veronderstel dat het beleidsadvies aan het zittende kabinet wel anders zal hebben geluid.
Verscheen gisteren al op het eigen weblog van Toon
Reacties
# 1 Ik vind niet dat de studie sociologie moet worden afgeschaft en dat zeg ik als bèta. De eisen aan studenten dienen fors te worden verhoogd. Ooit, in de jaren 80 gaf ik o.m. les aan sociologie studenten, maar de meesten hadden destijds geen basale kennis van wiskunde. Daar verbaas ik me nog altijd over. Dat die mensen toegelaten werden aan de universiteit. Het was dan ook echt bar.
trias politica:
Ik vind niet dat de studie sociologie moet worden afgeschaft en dat zeg ik als bèta. De eisen aan studenten dienen fors te worden verhoogd. Ooit, in de jaren 80 gaf ik o.m. les aan sociologie studenten, maar de meesten hadden destijds geen basale kennis van wiskunde. Daar verbaas ik me nog altijd over. Dat die mensen toegelaten werden aan de universiteit. Het was dan ook echt bar.
Later bleek, dat ook veel docenten en professoren die basale kennis misten, een enkeling niet te na gesproken. De opleidingseisen moeten gewoon omhoog, de studierichting is niet irrelevant.
06-dec 2011 , 07:56
# 2
toon kasdorp:
Dat de sociologie een interessant kennisveld is wil ik graag erkennen, maar het is duidelijk dat de Frankfurter Schule geen geschikte paradigma's heeft opgeleverd en dat de sociologie dankzij deze voorgangers een Mischmasch is geworden van feitelijke en normatieve elementen waar niemand soep meer van kan koken.
06-dec 2011 , 08:05
# 3
Frans Groenendijk:
En de voorstellen van Andre bij zijn stuk over fopwetenschappers? Wat vinden jullie daarvan?
06-dec 2011 , 08:22
# 4 Frans, reality consists of many shades of grey. Er zijn bibliotheken vol geschreven over 'wetenschap'. De beschrijving van de werkelijkheid, het zintuiglijk waarneembare en het niet waarneembare (zoals een electron) en het zoeken naar waarheidsvinding kent vele takken van sport. Ik wijs die zgn alpha en gamma wetenschappen dus geenszins af, maar pleit juist voor een verdieping van de kennis & methoden. Ik vind het te makkelijk om alles te verwachten van bèta wetenschappen. Dat doet geen recht aan de vele goede en zinvolle onderzoeken op het gebied van economie en psychologie en bovendien is het ook niet waar dat alle wetenschappers in die sectoren dummies zijn. Daar zitten zeer integere en intelligente onderzoekers bij. Omgekeerd ben ik bij de natuurwetenschappen van die verschrikkelijk foute 'fietsenmakers' tegengekomen, die je nog geen kwartje zou geven. Ook inhoudelijk niet.
trias politica:
Frans, reality consists of many shades of grey. Er zijn bibliotheken vol geschreven over 'wetenschap'. De beschrijving van de werkelijkheid, het zintuiglijk waarneembare en het niet waarneembare (zoals een electron) en het zoeken naar waarheidsvinding kent vele takken van sport. Ik wijs die zgn alpha en gamma wetenschappen dus geenszins af, maar pleit juist voor een verdieping van de kennis & methoden. Ik vind het te makkelijk om alles te verwachten van bèta wetenschappen. Dat doet geen recht aan de vele goede en zinvolle onderzoeken op het gebied van economie en psychologie en bovendien is het ook niet waar dat alle wetenschappers in die sectoren dummies zijn. Daar zitten zeer integere en intelligente onderzoekers bij. Omgekeerd ben ik bij de natuurwetenschappen van die verschrikkelijk foute 'fietsenmakers' tegengekomen, die je nog geen kwartje zou geven. Ook inhoudelijk niet.
Kortom, we moeten streven naar de waarheid en niets dan de waarheid. Op een integere manier. En in welk vakgebied dan ook.
06-dec 2011 , 10:15
# 5 Niet alleen bestaan er bijna altijd grijstinten, ook hebben niet alle discussies een vergelijkbare status. Ik bedoel Toon noch Andre kwam met een concreet beleidsvoorstel voor een organisatie of gremium met formele machtspositie.
Frans Groenendijk:
Niet alleen bestaan er bijna altijd grijstinten, ook hebben niet alle discussies een vergelijkbare status. Ik bedoel Toon noch Andre kwam met een concreet beleidsvoorstel voor een organisatie of gremium met formele machtspositie.
Er is op veel plaatsen een tekort aan integriteit. Mijn inschatting is dat in de wetenschapsbeoefening dit tekort relatief groot is terwijl ik het daar het meest ondermijnend vind voor het niveau van de beschaving.
07-dec 2011 , 01:20
# 6 @ Frans.
toon kasdorp:
@ Frans.
Hoe concreet kun je zijn? Afschaffen van een aantal gammastudierichtingen is niet alleen behoorlijk concreet maar ook betrekkelijk eenvoudig te implementeren. In plaats van sociologie hebben we dan sociobiologie, een aanzienlijk betere opleiding.Voor sociobiologie is een bètavooropleiding vereist en dat lijkt me terecht. Ik had ooit een vriendinnetje dat naar de vroedvrouwenschool wilde en tot haar verbazing merkte dat daar een bèta vakkenpakket werd gevraagd. Niet omdat men dat in de opleiding nodig had maar als een vorm van numerus clausus.
07-dec 2011 , 11:06
# 7 @Toon. Ik ben nog nuchterder dan je denkt. Je doet geen concreet voorstel. Wat het dichtst in de buurt komt is Sociologie voegt niets toe en afschaffen van die studierichting zou een besparing opleveren.
Frans Groenendijk:
@Toon. Ik ben nog nuchterder dan je denkt. Je doet geen concreet voorstel. Wat het dichtst in de buurt komt is Sociologie voegt niets toe en afschaffen van die studierichting zou een besparing opleveren.
Ik zou ook niet durven oproepen in een keer alle acht de sociologie afdelingen/subfaculteiten rücksichtlos te schrappen met ingang van studiejaar 12/13. Mijn natte vinger zegt dat hooguit 10% van wat er op die faculteiten gebeurt zinvol is, maar ik zou dan toch willen onderzoeken waar de betreffende onderdelen onder te brengen. Ik betwijfel of er bij PVV, VVD, SGP of CDA iemand is die zelfs deze uitspraak voor haar/zijn rekening zou willen nemen (de andere partijen noem ik niet eens).
Hoe zit het trouwens met sociale geografie, met antropologie, criminologie? Om over politicologie en arabistiek nog maar te zwijgen.
De insteek 'kan deze soort opleiding in zijn geheel worden geschrapt?' vind ik overigens een prima startpunt voor een fikse schoonmaakbeurt.
Volg voor de aardigheid de link naar het 'Groene Amsterdammer-essay' in mijn bespreking van het boek van Meindert Fennema.
07-dec 2011 , 02:31
# 8
toon kasdorp:
Mijn voorstel is heel concreet. Alle acht de sociologieafdelingen/subfaculteiten/faculteiten schrappen met ingang van..nader in te vullen. Dan zijn er geen onderdelen onder te brengen. Ik ben me ervan bewust dat voor een dergelijk voorstel geen politiek draagvlak zal blijken te zijn maar dat wil niet zeggen dat het niet zinnig is. Antropologie, politicologie en criminologie zijn agogische vakken, die horen bij sociologie. Sociale geografie is ouder. Hoe daar de stand van zaken is weet ik niet, maar het vak zou het ongetwijfeld beter doen in een andere milieu dan de zevende faculteit. Voor verhuizing is dan tijd tot het moment dat sociologie wordt gesloten. Arabistiek ken ik niet, maar hoort dat niet bij taalwetenschappen?
07-dec 2011 , 04:07
# 9 @ Frans.
toon kasdorp:
@ Frans.
Je moet uit het bovenstaande niet afleiden dat ik voor niemand respect zou hebben die de studie in kwestie met goed gevolg heeft afgerond of op een sociologische onderwerp is gepromoveerd. Ik denk alleen niet dat mijn respect in zulke gevallen veel te maken heeft met de studie en ik vermoed dat de betrokkene er in alle gevallen beter aan zou hebben gedaan een echt vak te studeren. Wel weet ik zeker dat er promoties zijn in de sociologie waar met lof over gesproken wordt door kopstukken in dat vak waar elementaire statistische fouten in voorkomen.
07-dec 2011 , 04:18
Reageren is niet mogelijk op dit bericht.