Toen een Brits lid van de Commissie in Brussel kort na September 11th voor CNN verklaarde dat de geallieerden niet een strijd uitvochten met de islam, maar een oorlog voerden van de beschaving tegen het kwaad, een kruistocht dus eigenlijk, toen gebruikte hij taal om het luisterend publiek te beïnvloeden. Dat is een belangrijke functie van taal in het algemeen en van de media in het bijzonder.

»
De media zijn tegenwoordig het belangrijkste middel van het publieke bestel om de mensen te beïnvloeden. Bij het kiezen van vorm en
Het is zeker waar dat voor Europeanen als Maurits Berger, daar een gevoel van vervreemding van kan uitgaan, en dat dit bij kan dragen aan een vijandbeeld.
inhoud is het gewenste effect op de toehoorders meestal belangrijker dan de wens om recht te doen aan de persoonlijke overtuiging van de spreker of aan de juistheid van de te relateren feiten.
Daarom zei de EG commissaris beslist niet dat het hier om een kruistocht ging. Dat zou natuurlijk voor een goed opgeleide Europeaan precies uitgedrukt hebben wat hij bedoelde met zijn strijd van het goed tegen het kwaad, maar in de perceptie van de moslimgemeenschap zijn crusades juist barbaarse moordpartijen geweest, waar de acties van de geallieerden beslist niet mee geassocieerd moesten worden.

Geen verantwoordelijke functionaris in het Westen wilde een oorlog met de islam. In de eerste plaats is er een conceptueel probleem. De islam is een cultuur of een godsdienst en geen politieke entiteit waarmee oorlog gevoerd kan worden. Een godsdienst is iets dat volgens de Declaration of Human Rights voor bescherming in plaats van voor bestrijding in aanmerking komt. De Human Rights zijn de eigen grondbeginselen van het westen. Je voert geen oorlog met je eigen beginselen. Verder is het geen prettig vooruitzicht een conflict te moeten uitvechten met meer dan anderhalf miljard mensen, die ten dele bij je om de hoek wonen en die toevallig ook nog op het grootste gedeelte van de wereldvoorraden olie en gas blijken te zitten.

We hebben geen conflict met de islam, zegt daarom iedereen, maar met het terrorisme van wijlen Bin Laden. Dat is dus een opvatting, die helemaal past in het westerse gedachtegoed. Het is het feit, dat de man in de straat, zowel hier in het westen als ginds in de islamitische landen en in Slotervaart daar anders over schijnt te denken, dat stof geeft tot bezinning.

De westerse man in the street reageerde tien jaar geleden in de eerste plaats op de gebeurtenissen in Amerika en verder op de emoties die hem via de televisie werden aangeleverd uit het Midden Oosten en uit andere islamitische bolwerken. Het feit dat alle geïdentificeerde daders van de September massacre uit de islam afkomstig waren speelde voor hem een belangrijke rol.

Doorslaggevend in de opinievorming in het westen was misschien wel dat Bin Laden en andere islamitische gezagsdragers het westen tot vijand hebben verklaard en dat zij de islamitische bevolking oproepen tot geweld. De islam, zoals die ons op de televisie wordt voorgeschoteld, lijkt zich inderdaad met het westen in oorlog te beschouwen.

Islamgeleerde Maurits Berger gaf op 10 Oktober 2001, vlak na de septembermoorden voor de KRO televisie een heel andere verklaring voor het vijandbeeld dat men in het westen van de islam heeft.
Volgens hem heeft de islam de rol van het boze beest onder het bed uit de kinderfantasieën. Dat enge beeld is iets waar we aan hechten en dat we niet kwijt willen. Hij zelf had, zo vertelde hij, na tien jaar islamstudie ooit voor het eerst in zijn eentje gestaan voor een moskee om deel te nemen aan het vrijdaggebed en had daar tien minuten nogal panisch voor teruggedeinsd voor hij uiteindelijk naar binnen durfde. Gevraagd door de interviewster waarom hij en anderen het prettig vonden om zo’n irrationele angst te koesteren, kwam hij eigenlijk niet verder dan dat nu eenmaal zo was.
De islam vond hij zo interessant omdat hele gewone dingen uit het dagelijks leven er net even anders in worden beleefd. Het waren naar zijn mening de media die, daarbij tegemoet komend aan een wens die leeft bij het westerse publiek, altijd die beelden eruit pikken die een vijandbeeld bevestigen.

Helemaal onzin is dit natuurlijk niet. Media geven het publiek wat het graag wil zien en zijn graag bereid de werkelijkheid te dramatiseren. Wie ooit demonstraties die hij zelf heeft bijgewoond op de televisie heeft teruggezien kan dat wel bevestigen. De islam is voor een miljard of anderhalf miljard mensen de achtergrond van hun leven van alle dag. Die godsdienst moet dus wel andere en betere aspecten hebben dan de oproepen tot haat en moord die we zo regelmatig te verwerken krijgen. Het is ook de vorm waarin al die mensen hun huwelijk, de geboorte van hun kinderen, het overlijden van hun ouders en hun verwachtingen over het hiernamaals beleven. Voor een belangrijk deel moeten islamieten daarom wel net zulke mensen zijn als wij allemaal, alleen een beetje anders. Aan de andere kant toch ook wel veel meer anders dan de meeste mensen hier willen weten.
De eetgewoonten zijn er anders, er is andere muziek en een Islamitische stad klinkt en ruikt heel anders dan een stad in het westen. De mensen zijn er vlugger opgewonden en eerder uit hun evenwicht. Ze overdrijven de dingen en veel van wat ze zeggen moet je daarom nemen met een flinke korrel zout. Het is zeker waar dat voor Europeanen als Maurits Berger, daar een gevoel van vervreemding van kan uitgaan, en dat dit bij kan dragen aan een vijandbeeld.
Toch kan dat allemaal nooit de hele verklaring zijn. In de eerste plaats zijn er maar betrekkelijk weinig mensen hier, die ooit zelf met de cultuur van Islamitische landen in aanraking zijn geweest en in de tweede plaats leidt dat in andere gevallen, zoals bij China en India bijvoorbeeld, blijkbaar niet noodzakelijk tot een vijandbeeld.

De Islam als cultuur is vijandiger tegenover andere culturen dan het gemiddelde en ook gewelddadiger in haar middelen om interne en externe
Ze zouden toch kunnen proberen hun meer gewelddadige broeders te kijk te zetten en bijvoorbeeld openlijk hun verontrusting uit te spreken
conflicten uit te vechten. Er zijn bloedige openbare executies, beeldenstormen, demonstraties met haatroepen, het verbranden van vlaggen, stenen gooien en geweerschoten, het gijzelen van onschuldige toeristen, het in brand steken van kerken, het is allemaal niet het monopolie van de Islam, maar Islamieten lijken er toch vaker bij betrokken te zijn dan op grond van de statistiek zou zijn te verwachten.
We hebben het in elk geval allemaal weer kunnen zien bij de opstanden in de Arabische wereld van dit jaar. Voor een deel komt dat omdat Islamieten meer dan gemiddeld in arme landen wonen met overbevolking en veel kansarme werkloze jongeren, maar toch, dat soort landen zijn in de meerderheid, ook op andere plaatsen in de wereld.

Dat de media dit beeld versterken en nalaten de andere, meer vreedzame kant van de islam te laten zien is zeker waar. Net zo waar is het dat vreedzame Islamieten zoals die van Al-Jazeera ook weinig hun best doen de andere kant van de Islam te laten zien. Ze zouden toch kunnen proberen hun meer gewelddadige broeders te kijk te zetten en bijvoorbeeld openlijk hun verontrusting uit te spreken als er weer eens een tachtigjarige schriftgeleerde tot moord op de ongelovigen oproept. Maar meestal zwijgen ze dan.
En als er weer eens een demonstratie tegen Israël wordt georganiseerd zouden goedwillende moslims het
Vijandbeelden versterken elkaar, maar de islam draagt er toch meer verantwoordelijkheid voor dan wij
soort leuzen waar beschaafde mensen zich aan ergeren uit de stoet kunnen halen en als de dragers van die borden dat weigeren de demonstratie kunnen afblazen.
Daar horen of zien we weinig van. Bij iedere door moslims gepleegde gewelddaad staan redelijke geloofsgenoten klaar om uit te leggen dat het eigenlijk de schuld van anderen is, van ons met name. Ze vertellen ons dat we de achterliggende oorzaken dienen op te sporen die tot deze overigens betreurenswaardige uitbarsting aanleiding hebben gegeven. Het lot van de Palestijnen in de bezette gebieden figureert daar meestal in. We moeten, zeggen ze dan, vooral niet met twee maten te meten. Ik denk dat het vooral dit verschijnsel is dat bij veel redelijke mensen een diepe ergernis tegen de islam in al haar aspecten oproept. Het kennelijk onvermogen om de hand in eigen boezem te steken en wat te doen aan het geweld waarmee andere mensen maar ook anders denkende moslims door hun geloofsgenoten worden bedreigd, dat is wat het vertrouwen in deze godsdienst bij ons ondermijnt.

Het vijandbeeld komt niet uit de lucht vallen.
Vijandbeelden versterken elkaar, maar de islam draagt er toch meer verantwoordelijkheid voor dan wij. Dat de overheid alles doet om in ons land de haatgevoelens tussen bevolkingsgroepen te onderdrukken en individuen waar nodig in bescherming te nemen valt te prijzen. Dat hoort tot de eerste plichten van iedere overheid. Of het creëren van niet-realistische beelden van de islam als godsdienst of cultuur daaraan bijdraagt, kan men zich met enige rede afvragen. Dat ondermijnt eerder de geloofwaardigheid van het publieke bestel, dan dat het de in Nederland wonende moslims veel helpt.

Verscheen ook op het eigen weblog van Toon

Toon Kasdorp, 26-11-2011

Naar reageerveld

Reacties

# 1

Tiemen Veenstra:

Ik vind helemaal niet dat de overheid alles doet om haatgevoelens te onderdrukken en individuen in bescherming te nemen. Moslims is zelfs toegestaan met jihadvlaggen te demonstreren op de Dam. Oproepen tot geweld is blijkbaar geen probleem als het om mensen uit een andere cultuur gaat.

26-nov 2011 , 04:41

# 2

Ester Losita:

De reactie van Maurits Berger dat 'islam voor het westen de rol van de boze geest' heeft toont maar weer eens hoezeer westerlingen gewend zijn geraakt aan het 'universalisme' van de rede.

De werkelijkheid is dat de islam en moslims vanaf het begin in 632 in een onophoudelijke oorlog zijn gewikkeld, die pas tot bedaren kwam toen in 1683 en 1719 de moslims zulke nederlagen kregen toegediend, dat de lust tot oorlogvoeren sterk afnam. De islam en de moslims bedienen zich zowel in theorie (geloofsexegese) als in de praktijk (het toeschrijven van alles wat verkeerd loopt aan acties van het westen) van een uitdrukkelijk vijandbeeld: zij zijn goed, de rest is slecht.

Maurits Berger is arabist en weet dus echt wel wat er aan de hand is. Net als socialisten en communisten die al rond 1950 wisten wat er echt gebeurde in de SOvjet Unie en de DDR, hangt hij liever de hypocriet uit. Dat moslims in het algemeen mensen 'zoals wij' zijn, is een drogargument, omdat het niet om de mensen gaat, maar om het wereldbeeld waarnaar ze handelen.

26-nov 2011 , 11:54

# 3

toon kasdorp:

@Ester Losita.

Het is zeker juist dat het verschil tussen Europeanen en moslims is gelegen in het wereldbeeld waarnaar ze handelen en dat dit in de praktijk een groot verschil uit kan maken. Maar dat wil nog niet zeggen dat het niet zulke mensen zijn zoals alle andere, als je ze maar niet de gelegenheid geeft hun Midden Oostencultuur hier voort te zetten . De overeenkomsten zijn immers per saldo groter dan de verschillen. Ik meen daarom dat als onze overheid de moslims die hier naar toe komen beter zou laten integreren we een stuk minder last zouden hebben.

26-nov 2011 , 04:46

# 4

Ester Losita:

@ Toon:

Er zijn twee mogelijkheden. Je kijkt naar de mens met diens cultuur of zonder diens cultuur.

Als je naar de mens zonder diens cultuur kijkt, is ieder mens a priori gelijk. Want je kijkt dan eigenlijk alleen naar die 46 chromosomen. Dat is de blank sheet-theorie die Locke formuleerde. En dat werkt alleen als je die mens uit die andere cultuur van af dag 1 in je eigen cultuur opvoedt. Niet bepaald verbazingwekkend.

Met 'beter laten integreren' bedoel je de moslims de islam op een Europese c.q. seculiere manier laten beleven?

26-nov 2011 , 05:30

# 5

Frans Groenendijk:

@Ester Losita De opmerking "Maurits Berger is arabist en weet dus echt wel wat er aan de hand is" lijkt me een heel verkeerde beoordeling. Het meest opvallende in het stuk van Toon vind ik de passage over Maurits Berger. En dan doel ik op het feit dat hij na tien jaar islamstudie het binnengaan van een moskee nog eng vond! Wat zegt dat over deze 'man'? Hij schrikt nog voor zijn eigen schaduw. En zijn eigen angst projecteert hij op anderen door rationele overwegingen als 'angst' aan te duiden. Misschien maakt hij daardoor van zijn eigen overdreven angsten voor de volgelingen van Mohammed in zijn hoofd wel rationele overwegingen!
Ben hem een keer in levenden lijve tegengekomen. Bij opnames van het TV-programma Rondom10.
Voor de uitzending was hij nog tamelijk beleefd tegen me, hoewel ik iets had opgevangen van het voorgesprekje dat een redacteur met hem had en gehoord had hoe hij er op gewezen werd dat ik 'de tegenstander' was. Al in de studio pakte hij zelfs nog een exemplaar van mijn boek 'Islamofobie? Een nuchter antwoord aan. Omdat het mogelijk in beeld zou komen wanneer hij het onder zijn stoel liet liggen overhandigde hij het aan iemand van het personeel. Later bleek dat het ergens onbeheerd was achtergelaten...
Toen ik hem bij het verlaten van het gebouw groette, niet vriendelijk maar wel beleefd, kon bij hem zelfs dat er niet meer vanaf!

Bij het schrijven van mijn boek dacht ik dat ziekelijke angsten voor de leer van Mohammed helemaal niet bestaan. Pas later is tot me doorgedrongen dat het in bepaalde kringen in het Westen wel degelijk voorkomt. Dezelfde kringen van waaruit anderen 'islamofobie' verweten wordt. De eerste die me 'daar op wees' was de directeur van het Haagse World Forum' die beweerde dat hij de veiligheid van een bijeenkomst waarop mijn boek gepresenteerd zou worden niet kon garanderen en daarom de bijeenkomst afgelastte.

26-nov 2011 , 06:48

# 6

toon kasdorp:

a Ester Losita.

Ik heb een dochter die met haar man en twee zonen in de VS woont. Een of twee keer per jaar is zij in Amsterdam en ik ben een paar keer in de VS. Maartje in Portland met haar kinderen of op haar werk is een andere Maartje dan hier in Amsterdam met haar vriendinnen of bij Pa en Ma.
Zo wil het er bij mij niet in dat al die mensen op dat plein in Cairo net zulke idioten zouden zijn als ze op mijn kantoor zouden werken of als ik ze zou tegen komen bij het Kortlandtbankje in Artis. Dat wil niet zeggen dat ze, als je ze uit die akelige omgeving weg zou kunnen halen, allemaal gelijk zouden zijn, al is het alleen maar omdat de genen op die 46 chromosomen voor een flink deel verschillend zijn. Ik ben verder niet zo op Locke, ik heb het meer op Hume die zo’n blank sheet theorie nooit zou hebben geformuleerd. Met beter integreren bedoel ik vooral de mensen uit die moslimomgeving weghalen en tussen normale mensen laten leven.

26-nov 2011 , 07:34

# 7

Ester Losita:

@Frans:
Met de opmerking dat Berger echt wel weet wat er aan de hand is, bedoel ik dat hij voldoende bekend moet zijn met de geschiedenis van islam en de ontwikkeling van het islamitische denken over de eigen cultuur en die van anderen. Dat is informatie enerzijds, een ander ding is de manier waarop Berger dat inbed in zijn wereldbeeld.

Wat doet Berger namelijk? Zijn angst om de moskee (ondanks 10 jaar studie) binnen te gaan vertaalt hij op een manier die Edward Said en andere fellow travellers zouden benoemen als 'orientalistisch'. Berger schrijft zijn angst toe aan afkeer van het vreemde, oosterse, islamitische enz. en geeft ook aan dat de aantrekkingskracht van islam 'het andere' (...net even anders worden beleefd...) is. Kortom Berger kan islam alleen duiden als een projectie van zijn eigen belevingen, maar dan wel geduid binnen de kaders van het cultureel marxisme. Islam kan dan onschadelijk gemaakt worden als een cultuurfase die overwonnen moet worden, waarna de hele wereld gaat convergeren. De afkeer van die cultuurfase, die Berger ervoer toen hij de moskee wel/niet binnen wilde gaan, kan hij op die manier sublimeren.

Als Berger daarentegen zou onderkennen dat islam een geheel eigen intellectuele dynamiek heeft die zich niets aantrekt van cultureel marxisme, dan heeft de geschiedenis geen betekenis meer voor mensen als Berger en zijn de verklaringen die hij heeft aangeleerd zinloos geworden.

26-nov 2011 , 08:16

# 8

Ester Losita:

@ Toon:
De vergelijking met Amerikanen enerzijds en moslims anderzijds is wel erg verschillend. Je vergelijkt een seculiere cultuur (VS versus Nederland) en een niet seculiere cultuur (Egypte versus Nederland).

Het experiment met mensen uit Cairo (en elders uit de islamitische wereld) wordt al jaren uitgevoerd in Europa en de VS. De resultaten zijn onderhand wel voldoende duidelijk.

Het argument van de 46 chromosomen betrekt zich uiteraard niet op de samenstelling van de chromosomen, maar op het verschil dan wel gelijkheid van wereldbeelden. ZOnder een wereldbeeld kan iemand nu eenmaal niet bestaan in een samenleving en dat kan alleen door opvoeding doorgegeven worden.

Ik zie niet hoe het mogelijk is 'om mensen weg te halen uit een moslim omgeving' als ze in moslim gezin leven, een moslim familie hebben, in een straat en een wijk wonen waar meer moslim families wonen en regelmatig in een moskee komen of winkels waar moslims komen. Lees eens de soera's over contact met niet-moslims, misschien dat het verhelderend werkt.

26-nov 2011 , 08:26

# 9

toon kasdorp:

@ Ester

Bij mij om de hoek woont een Turkse bakker, d.w.z.een Turkse mevrouw die brood verkoopt, dat ergens anders wordt gebakken. Niet erg goed brood maar men komt er toch want het is een aardig mens. Mijn buurt, de Plantage, is geen allochtonenbuurt en de mevrouw in kwestie is daarom goed geïntegreerd. Zij is niet de enige, want ondanks dat het geen allochtonenbuurt is wonen er best nogal wat allochtonen.Dat bedoel ik. De overheid hier in Amsterdam had in navolging van burgemeester Thomassen van Rotterdam en zijn college van B en W het aantal allochtonen per wijk of buurt moeten beperken en als zich daar wetten tegen verzetten of praktische bezwaren dan is de overheid er om wetten en verdragen aan te passen en de zaak leefbaar te houden voor de burgers. Zich neerleggen bij een verschijnsel alsof het een wet van Meden en Perzen betreft is defungeren als overheid. Als burgers moeten we dat niet aanvaarden. Het Amsterdamse beleid om de islamitische religieuze autoriteiten in te schakelen bij het orde houden in de Marokkanenwijken is verkeerd beleid. We horen geen Midden Oosten-wijken toe te staan in Amsterdam en ze zeker niet door imams te laten runnen. Nederlandse ordehandhavers moeten de baas zijn op straat en als ze dat om wat voor reden dan ook niet lukt moeten we reorganiseren tot het wel lukt.

26-nov 2011 , 09:43

# 10

Roos Friesland:

Om even aan te sluiten bij wat Toon Kasdorp als laatste schrijft:
Uit onderzoek van De Rekenkamer Rotterdam kwam een aantal maanden geleden naar voren dat de inburgeringstrajecten van de gemeente Rotterdam van slechte kwaliteit zijn. Taalaanbieder Ooverbruggen had een waarschuwing gekregen. Nu is Ooverbruggen failliet, de kwaliteit was de afgelopen maanden niet verbeterd.

Op de site van Ooverbruggen- stond/staat:
De effectiviteit van deze cursussen is bovengemiddeld omdat ze worden gegeven door twee verschillende coaches: een van autochtone en een van allochtone afkomst. Door deze aanpak sluiten de taaltrainingen beter aan bij de interesses en de culturele achtergrond van de cursisten. Het resultaat: de taaltrainingen leiden tot meer en tot snellere resultaten!
...

26-nov 2011 , 10:16

# 11

Marielle Bos:

Waar ik woon zijn heel weinig allochtonen met als resultaat dat de enkelen die er zijn razendsnel integreren, vooral de kinderen, er is immers niemand die hun taal spreekt dus leren ze in no-time, echt in no-time de taal. Zonder dat daar een cursus of training aan te pas komt. Helaas heb ik al heel vaak meegemaakt dat ons woongebied maar als doorgangshuis gezien wordt, zo gauw men weet waar meer mensen uit het land van oorsprong wonen en ze kunnen daar naar toe zijn ze vertrokken.
En inmiddels lukt dat integreren hier ook niet meer zo goed als pakweg 10 jaar geleden. Via telefoon en internet hebben zij voornamelijk contact met (ex)landgenoten en behelpen zich met gebaren tot ze ook kunnen verhuizen naar Amsterdam, Rotterdam of Utrecht.

26-nov 2011 , 10:55

# 12

Ester Losita:

@ Toon:
Ik begrijp het voorbeeld van de Turkse bakkerin, maar Turken in het algemeen zijn laat geislamiseerd en worden door Arabieren niet voor vol aangezien, omdat ze geen Arabieren zijn. Er zijn nu eenmaal 1e rangs moslims en 2de rangs. Veel moslims in het westen zijn amin's, alleen-moslim-in-naam, hun religieuze beleving is geseculariseerd.

Juist om die reden is het inderdaad dwaas dat westerse regeringen (want in Spanje, Frankrijke en Engeland gebeurt hetzelfde) de mensen die afkomstig zijn uit de islamitische wereld niet meer als individuen met een zelfstandige wil beschouwen, maar als onderdeel van een religieuze gemeenschap. Een soort nabootsing van het Turkse systeem van gescheiden wetsystemen voor de minderheden in het Turkse Rijk.

Deze politiek heeft averechts gewerkt omdat de leden van die gemeenschap zich door moderne communicatiemiddelen juist gaan wortelen in de achtergrond van de gemeenschap, in plaats van die te gebruiken om te integreren. De politiek van het cultureel marxisme in combinatie met moderne communicatiemiddelen heeft geleid tot de opkomst van parallelle samenlevingen. Het aantal moslims en de concentratie van die aantallen heeft daar alleen maar toe bijgedragen.

27-nov 2011 , 11:19

Uw reactie:

Reageren is niet mogelijk op dit bericht.

Terug naar begin artikel